حکم به حرمت «ربا» با استفاده از آیات قرآن

چگونه با استفاده از آیات قرآن می توان حرمت «ربا» را استنباط نمود؟

واژه «ربا» در قرآن زياد استعمال شده است. این واژه از ديدگاه لغویون داراى سه معناست: 1- زيادى 2- برتری 3- رشد؛ بنابراين آيات تحریم ربا در قرآن مجيد شامل هر دو نوع ربا (قرضى و معاوضه) مى شود؛ خواه زياده فعليه باشد يا وصفيّه يا انتفاعيّه يا عمليّه يا منافع و اگر غير از آيات شريفه قرآن هيچ دليلى بر حرمت این اقسام پنجگانه نداشتيم، اطلاق آيات مذكور براى اثبات مدّعى كافى بود؛ چون كلمه ربا، معناى وسيعى دارد كه شامل هر يك از اقسام پنجگانه زياده می شود.

معنای لغوی واژه «ربا»

علمای لغت شناس کلمه «ربا» را که در قرآن کریم آمده چگونه معنا می کنند؟

«راغب» مولف یکی از بهترین کتب لغت در زمینه قرآن، در معنی ربا مى گويد: «ربا در لغت داراى دو معناست: 1- زيادى 2- علوّ و برترى». صاحب مقاييس اللغة مى گويد: «ربا به دو صورت آمده «ربا» و «رباء» و هر دو يك معنا دارد و آن زيادى و رشد و نموّ است». مؤلّف لسان العرب مى گويد: «ربا به معناى زيادى و نموّ است». در مجموع، ربا در لغت عرب داراى سه معناست: زيادى، علو و نموّ و در عرف شرع، زيادى در معاملات يا وام با شرايط خاصّ است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصادق (عليه السلام) :

دِرْهَمٌ فِي الْحَجِّ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفَيْ أَلْف فِيمَا

يک درهم در راه حجّ هزينه کردن، بهتر و بالاتر از دو ميليون درهم است که در غير حجّ در راه خدا هزينه شود

تهذيب الأحکام: 5/22