هر کس سوره ممتحنه را قرائت کند، تمام مؤمنین و مؤمنات، شفیعان او در روز قیامت خواهند بود، و هرکس آن را در نمازهاى واجب و نافله بخواند، خداوند قلبش را براى ایمان، خالص و آماده مى کند، نور بصیرت به او مى بخشد، و هرگز فقر دامان او را نمى گیرد، و خود و فرزندانش به جنون گرفتار نمى شوند.

در بخش اول سوره ممتحنه، از حبّ و بغض فی الله و نهی از دوستی با مشرکان و الهام گرفتن از حضرت ابراهیم(ع) بحث شده است. در بخش دوم آیاتی درباره زنان مهاجر و امتحان آنها آمده است.

این آیات در شأن  حاطب بن ابى بلتعه نازل شد که قبل از فتح مکه نامه اى نوشت و توسط یک زن برای مشرکان مکه فرستاد؛ جبرئیل ماجرا را به پیامبر(ص) اطلاع  داد، ایشان به على(ع) و جمعی از اصحاب فرمود که نامه را از او بگیرند. وقتی او را یافتند نامه را از او طلب کردند. آنها نامه را خدمت پیامبر(ص) آوردند؛ آن حضرت علت نوشتن نامه را از حاطب پرسید؛ عرض کرد: خانواده من در چنگال مشرکان گرفتارند، خواستم از این طریق حقى به گردن آنها داشته باشم تا مزاحم خانواده من نشوند.

پیامبر(ص) در حدیبیه با مشرکان مکّه پیمانى امضاء کرد که هر کس از اهل مکّه به مسلمانان بپیوندد او را بازگردانند، اما اگر مسلمانانی اسلام را رها کرده و به مکّه بازگردد، مى توانند او را برنگردانند. در سرزمین حدیبیه زنى اسلام آورد و به مسلمانان پیوست، همسرش به پیامبر گفت: همسرم را به من بازگردان؛  آیه فوق نازل شد که زنان مهاجر را امتحان کنند. پیامبر(ص) مهر زن را پرداخت و فرمود: طبق قرارداد، تنها مردان را باز مى گردانند، نه زنان را.