اگر سؤال شود چرا به سوره «حمد»، «فاتحة الكتاب» گفته اند با وجود نزول آيات ابتدائي سوره «علق» بايد گفت: اولين بار پنج آيه ابتدائي سوره «علق» نازل شده؛ اما اولين سوره كاملى كه بر پيامبر(ص) نازل شده سوره «حمد» است.

حق این است که گفته شود بسم الله جزء هر سوره است ـ آن گونه که ظاهر قرآن چنین است ـ و اگر در سوره توبه بسم الله ذکر نشده به خاطر آن است که این سوره با اعلان جنگ به دشمنانى که پیمان خود را شکسته بودند، آغاز مى شود و اعلان جنگ تناسب با نام رحمان و رحیم که بیانگر رحمت عامّه و خاصّه خداست، ندارد.

در این رابطه فقهاى اهل سنّت سه گروه شده اند: 1- گروهى مى گویند بسم الله در آغاز سوره حمد باید خوانده شود. در نمازهاى جهریّه به صورت جهر و در نمازهاى اخفائیه به صورت آهسته، اینها امام شافعى و اتباع او هستند. 2- کسانى که مى گویند مطلقاً باید آهسته خوانده شود و آنها پیروان احمد حنبل هستند. 3-  گروه دیگرى خواندن بسم الله را مطلقاً ممنوع مى دانند و آنها پیروان امام مالک هستند. قول پیروان ابوحنفیه نیز نزدیک به مالک است..

در کتب اهل سنت، دو گروه حدیث کاملا متفاوت در مسأله جهر به بسم الله در سنت پیامبر (ص)، سبب اختلاف فتاواى آنها شده است؛ 1-روایاتى که بسم الله را جزء سوره حمد مى شمرد و بلندگفتن را مستحب (یا لازم) مى داند. و دانشمندان اهل سنت ذیل بعضى از آنها تصریح کرده اند که روات آن عموماً از ثقات هستند، مانند حاکم در مستدرک. 2- روایاتى که یا بسم الله را جزء سوره حمد نمى شمرد یا از بلند کردن صدا و جهر به بسم الله منع مى کند. عجیب این که گاه یک راوى معیّن، مانند «انس» چندین حدیث ضدّ و نقیض در این مسئله دارد.