امام جواد(ع) در دوران خود با چندين فرقه‌ انحرافی مواجه بودند. یکی از این فرقه ها، فرقه «اهل حدیث» بود که قائل به جسميت خداوند بودند. از این رو امام(ع) به شیعیان اجازه ندادند پشت سر آنها نماز گزارده و به آنان زکات بپردازند. «واقفه»، فرقه ای است كه پس از شهادت امام کاظم(ع) بر آن حضرت توقّف کرده و منكر امامت امام رضا(ع) شدند. لذا امام جواد(ع) شیعیان را از اقتدا به آنان نهی کردند. از سویی «غلات» نیز سهم بسزایی در بد نام کردن شیعیان داشتند، لذا مورد تنفر امامان(ع) بودند.

بصره دروازه عراق و در آن زمان يكي از دروازه هاي مهم اسلام بود. بعد از گسترش اسلام، راه يابي بسياري از مكتب ها و مذاهب مختلف به كانون اسلام از بصره بود از اینرو امام علی(ع) طی نامه ای به ابن عباس نوشتند: «بصره محل نزول شيطان و كشتزار فتنه هاست». کم کم فرق مختلف و مكتب هاي گوناگون آنجا را پايگاه فعاليت خود قرار دادند و لذا امام رضا(ع) براي خاموش كردن آتش فتنه با استفاده از يك فرصت كوتاه به بصره آمد و با اقوام و گروه هاي مختلف به بحث و گفت و گو نشست.