آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

جایگاه مهم مساله حجاب و عفاف در آیات قرآن، روایات و سیره معصومین(ع) جای تردید نمی گذارد که این حکم یکی از ضروریات دین و ترک آن معصیت و موجب عذاب الهی است و احادیثی نیز درباره جایگاه زنان بی حجاب در دوزخ و جزای اخروی تارکان حجاب، از حضرت رسول(ص) و امام علی(ص) نقل شده است.

علاوه بر اینها عذاب اخروی بی حجاب چیزی جز تمثل اعمالش نیست که به تصریح آیات و روایات هیچ کس نمی تواند در آخرت از آن رهایی یابد. حتی زنان محجبه ای که مرتکب گناهان دیگری در زندگی شان شده اند، در آخرت با عقوبت الهی که تجسم آن اعمال ناپسند بوده مواجه می شوند.

درباره لزوم حجاب و اینکه از لحاظ فقهی لازم است زنان تمام بدن شان را جز قرص صورت و دست ها تا مچ، بپوشانند تردیدی وجود ندارد. جایگاه مهم این موضوع در آیات(1)، روایات(2)، سیره معصومین(3) و تاریخ زندگی مسلمانان جای کم ترین تردیدی را باقی نمی گذارد که حجاب یکی از مهم ترین ضروریات اسلام است(4) و هیچ مسلمانی نمی تواند بگوید متوجه اهمیت و لزوم این موضوع نشده است. هر کسی که اندک آشنایی با جوامع مسلمان در طول تاریخ داشته باشد، گواهی می دهد که پوشیدگی زنان یکی از نشانه های فرهنگی پیروان این دین است.

اشاره احادیث به عذاب های مترتب بر بی حجابی
بنابراین حفظ حجاب و پوشش کامل اسلامی برای زنان مسلمان به عنوان یکی از مهم ترین احکام اسلامی لازم است و بدون شک ترک آن معصیت است و موجب عذاب الهی می گردد. عذاب هایی که صریحا در احادیث به جا مانده از اهل بیت(علیهم السلام) بیان شده اند.

مثلا در حدیث طولانی ای که پیامبر اکرم(ص) برای حضرت علی و حضرت فاطمه(ع) روایت می کند، در توصیف برخی از صحنه ها و عذاب های جهنم که در شب معراج دیده می فرماید: «رَأَيْتُ امْرَأَةً مُعَلَّقَةً بِشَعْرِهَا يَغْلِي دِمَاغُ رَأْسِهَا ... وَ رَأَيْتُ امْرَأَةً تَأْكُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا وَ النَّارُ تُوقَدُ مِنْ تَحْتِهَا ... أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِشَعْرِهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ لَا تُغَطِّي شَعْرَهَا مِنَ الرِّجَال ‏... وَ أَمَّا الَّتِي كَانَتْ تَأْكُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ تُزَيِّنُ بَدَنَهَا لِلنَّاس‏»(5)؛ (زنی را دیدم که به موهایش آویخته شده و مغز سرش از شدت گرما می جوشد ... زنی را دیدم که گوشت بدن خود را می خورد و آتش از زیرش شعله می کشید ... آن زنی که به مو آویخته شده بود موی خود را از مردهای نامحرم نمی پوشاند ... و زنی که گوشت بدنش را می خورد همان زنی بود که بدن خود را برای مردم زینت می کرد).

حضرت علی(ع) نیز در توصیف زنان آخرالزمان و بیان عاقبت اخروی آنها می فرماید: «يَظْهَرُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقْتِرَابِ السَّاعَةِ وَ هُوَ شَرُّ الْأَزْمِنَةِ نِسْوَةٌ كَاشِفَاتٌ عَارِيَاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّينِ دَاخِلَاتٌ فِي الْفِتَنِ مَائِلَاتٌ‏ إِلَى‏ الشَّهَوَاتِ‏ مُسْرِعَاتٌ إِلَى اللَّذَّاتِ مُسْتَحِلَّاتٌ لِلْمُحَرَّمَاتِ فِي جَهَنَّمَ خَالِدَات‏»(6)؛ (در آخرالزمان و نزديک شدن زمان موعود [قيامت يا زمان ظهور حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف] كه بدترين زمان هاست زنانى ظاهر مى شوند بى حجاب و عريان بيرون آمده خودنمائى مى كنند از دين خارج مى شوند در فتنه ها داخل مى شوند و به شهوترانى روى مى آورند و به لذت جوئي ها شتابانند. حرام هاى الهى را حلال مى كنند و در جهنم هميشه خواهند ماند).

با این بیانات ممکن است این سؤال به ذهن برسید: چرا باید زنی که اعمال صالح و اخلاق نیکوی دیگری دارد، به صرف بی حجابی، متحمل چنین عقوبت ناگواری گردد، و آیا چنین موضوعی منطقی است؟!

برای پاسخ به این سؤال، باید از باب مقدمه، بحثی را به صورت فشرده و اجمالی راجع به موضوع «تجسم اعمال» ذکر کنیم.

تجسم اعمال
مسأله تجسم اعمال، با همه اختلافاتی که ممکن است برخی از علما درباره اش داشته باشند، از آموزه های صحیح و اصیل اسلامی است، که از سوی علما، مفسرین و متکلمین مسلمان بسیار مورد بحث و گفت و گو قرار گرفته است. این مفهوم را می توان در آیات فراوانی در قرآن و نیز در احادیث یافت. در قرآن کریم آیاتی به این معنا وجود دارد که هرکس در قیامت عمل خودش را می‌بیند؛ مثل آیات 6 الی 8 سوره زلزال، که می فرماید: «یوْمَئِذٍ یصْدُرُالنّاسُ اَشْتاتاً لِیرَوْا اَعْمالَهُم فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیراً یرَه وَ مَنْ یعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرَّاً یرَه»؛ (در آن روز مردم به صورت گروه هاى پراكنده [از قبرها] خارج مى شوند تا اعمال شان به آنها نشان داده شود پس هر كس هم وزن ذرّه اى كار خير انجام دهد آن را مى‏ بيند و هر كس هم وزن ذرّه اى كار بد كرده آن را مى‏ بيند). همچنین آیه 30 سوره آل عمران می فرماید: «یوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ماعَمِلَتْ مِنْ خَیرٍ مُحْضَراً...»؛ (روزى كه هر كس آنچه را از كار نيک انجام داده حاضر مى‏ بيند).

در چندین حدیث نیز با صراحت بر تجسم اعمال در قیامت تأکید شده است. به عنوان مثال پیامبر اکرم(ص) خطاب به یکی از صحابه فرمود: «لَا بُدَّ لَكَ مِنْ قَرِينٍ يُدْفَنُ مَعَكَ وَ هُوَ حَيٌّ وَ تُدْفَنُ مَعَهُ وَ أَنْتَ مَيِّتٌ فَإِنْ كَانَ كَرِيماً أَكْرَمَكَ وَ إِنْ كَانَ لَئِيماً أَسْلَمَكَ لَا يُحْشَرُ إِلَّا مَعَكَ وَ لَا تُحْشَرُ إِلَّا مَعَهُ وَ لَا تُسْأَلُ إِلَّا عَنْهُ وَ لَا تُبْعَثُ إِلَّا مَعَهُ فَلَا تَجْعَلْهُ إِلَّا صَالِحاً فَإِنَّهُ إِنْ كَانَ صَالِحاً لَمْ تَأْنَسْ إِلَّا بِهِ وَ إِنْ كَانَ فَاحِشاً لَا تَسْتَوْحِشْ إِلَّا مِنْهُ وَ هُوَ عَمَلُك‏»(7)؛ (بی گمان برای تو همراهی است که با تو در قبر دفن می شود. اگر این همراه بزرگوار باشد تو را اکرام می‌کند و اگر پست باشد تو را به دوزخ تسلیم می‌کند. جز با تو محشور نمی شود و تو محشور نمی شوی جز با او و بازخواست نمی شوی جز از او. پس او را شایسته قرار ده. زیرا اگر صالح و شایسته باشد با آن انس می گیری و اگر ناصالح و فاسد باشد تنها از او هراسان می شوی و او عمل توست).

همچنین امام صادق(علیه ‌السلام) نیز می فرماید: «إِذَا بَعَثَ اللَّهُ الْمُؤْمِنَ مِنْ قَبْرِهِ، خَرَجَ مَعَهُ مِثَالٌ يَقْدُمُ أَمَامَهُ، ... فَيَقُولُ مَنْ أَنْتَ؟ فَيَقُولُ أَنَا السُّرُورُ الَّذِي كُنْتَ أَدْخَلْتَ عَلَى أَخِيكَ الْمُؤْمِنِ فِي الدُّنْيَا، خَلَقَنِي اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ لِأُبَشِّرَكَ»(8)؛ (زمانی که خداوند مؤمن را از قبر برمی انگیزد، به همراه او تمثالی خارج می‌شود که پیش روی او راه می رود. مؤمن به وی می گوید تو کیستی؟ او می گوید من همان شادی و سروری هستم که تو برادرت را با آن مسرور کردی. خدای عزوجل مرا آفرید تا تو را [به بهشت] مژده دهم).

در این دو روایت صریحا بر تبدل و تمثل عمل به صورت مثالی تأکید شده است و جای کم ترین شکی را برای این حقیقت باقی نمی گذارد که آدمی هیچ گاه از اعمال خود رهایی ندارد. چه اعمال نیک و چه اعمال بد.

ماهیت عذاب های زنان بی حجاب
با توجه به توضیحاتی که راجع به موضوع «تجسم اعمال» بیان شد، می گوییم وعده دادن زنان بی حجاب به عقوبت های دردناک مورد اشاره در احادیث فوق، ظلمی در حق آنها نیست و از باب انتقام جویی و بغض و کینه به آنها صورت نمی پذیرد و فقط نتیجه مستقیم و تجسم اعمال شان است. اصولا هر کار نیک یا بد ما، چه در این دنیا و چه در آخرت، نتایج و پیامدهایی ناگزیری دارد که نمی توان از مسئولیت آنها شانه خالی کرد. برای مثال بی حجابی و عدم رعایت عفت، در این دنیا چنین نتایجی را در پی دارد:

الف. شعله ور ساختن غریزه جنسی مردان:
برهنگى زنان، مردان و خصوصا جوانان را در يك حال تحريك دائم قرار مى دهد كه سبب فرسايش اعصاب آنها و ايجاد هيجان هاى بيمار گونه عصبى مى ‏گردد. غريزه جنسى نيرومندترين غريزه آدمى بوده و در طول تاريخ سرچشمه حوادث مرگبار و جنايات هولناكى شده تا آنجا كه گفته ‏اند: هيچ حادثه مهمى را پيدا نمى‏ كنيد مگر اينكه پاى زنى در آن در ميان است! دامن زدن مستمر از طريق بی حجابی و برهنگى به اين غريزه و شعله‏ ور ساختن آن بازى با آتش است.(9)

ب. آسیب جدی به بنیان خانواه با ازدیاد طلاق:
آمارهاى قطعى و مستند نشان مى‏ دهد كه با افزايش برهنگى در جهان، میزان طلاق و از هم گسيختگى زندگى زناشويى در دنيا به طور مداوم بالا رفته است چرا كه برهنگی سبب هوس هاى سركش شده و به هر قيمتى انسان را به دنبال هوس می کشاند و به اين ترتيب انسان هر روز دل به دلبرى مى‏ بندد و با ديگرى وداع مى‏ گويد. در «بازار آزاد برهنگى» كه عملا زنان - حداقل در مرحله غیرآمیزشی - به صورت كالاى مشتركى در آمده‏ اند ديگر قداست پيمان زناشويى مفهومى نمى‏ تواند داشته باشد و خانواده‏ ها همچون تار عنكبوت به سرعت متلاشی می شوند و كودكان بى‏ سرپرست مى‏ مانند.(10)

ج. درگیر نمودن جامعه با خطرات فحشاء و فرزندان نامشروع:
يكى از دردناكترين پيامدهاى بى حجابى افزایش فحشا و فرزندان نامشروع است. این موضوع، سرچشمه انواع جنايت ها و مفاسد اجتماعی است. خطراتى كه فرزندان نامشروع براى امنيت جامعه به وجود آورده ‏اند به گونه‏ اى است كه در بسيارى از پرونده‏ هاى جنايى پاى آنها در ميان است. مساله گسترش فحشاء حتى براى آنها كه هيچ اهميتى براى مذهب و برنامه‏ هاى اخلاقى قائل نيستند فاجعه آفرين است.(11)

زنان بی حجاب، حتی اگر واقعا اراده و میل و نیتی برای پیدایش چنین آسیب ها و معضلات اجتماعی نداشته باشند، باز هم نمی توانند نافی مسئولیت خویش در قبال پدید آمدن آنها و تبعات مخرب شان باشند. چون این آسیب ها نتیجه طبیعی و مستقیم بی حجابی هستند، حتی اگر آن شخص بی حجاب، اخلاق نیکو و اعمال صالحی داشته باشد.

درباره آثار اخروی بی حجابی نیز همین معادله حاکم است. از آنجا که اعمال ما در عالم دیگر جسمیت پیدا می کند و خواهی نخواهی ما روزی آن را به شکل نعمتی بزرگ یا عذابی دردناک خواهیم دید(12) بی حجاب ها نیز در آخرت با نتیجه تجسم یافته اعمال خود مواجه می شوند. مجازات اعمال ما با گناهان ما متناسب است؛ زیرا قانون گذار و مجری چنین جزا و پاداشی خود خداوند است. زنان بی حجاب و بدحجاب – البته آنهایی که به رغم بهره بردن از آموزش و تربیت صحیح و الهی و آشنایی با حقایق تشریع الهی باز هم آلودگی به وسوسه های شیطانی را بر پیمودن مسیر عفت ترجیح می دهند - با نمایان کردن زینت ها و زیبایی های شان، زشت ترین خراش را بر چهره الهی بشر وارد می سازند و خواسته و ناخواسته با تمام برنامه های تربیتی ای که خداوند برای بشر و جامعه بشری در نظر گرفته، به مخالفت و جنگ بر می خیزند و باید به سهم خود، مسئولیت شان را در پدید آمدن برخی انحرافات و مفاسد اجتماعی - همان طور که در بالا توضیح دادیم - بپذیرند.

و نباید فراموش کرد که داشتن اعمال نیک و بینش صحیح در سایر حوزه های رفتاری و اعتقادی، کوتاهی در این مسئولیت و وظیفه الهی و اجتماعی را جبران نمی کند. زیرا اعمال ناصالح دیگرشان است که در قیامت تجسم می یابند و گریبان گیرشان می شود. بنابراین نه شخص بی حجاب می تواند به واسطه دیگر اعمال نیک خود از مسئولیت عمل زشت خود رهایی داشته باشد و نه زنان محجبه می توانند مطمئن باشند به صرف رعایت این واجب الهی، دیگر اعمال ناشایست شان دنیوی شان، دامن شان را در آخرت نخواهد گرفت.