آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اولا: اسلام برای مردان نیز رعایت نکاتی را در تعامل اجتماعی با زنان نامحرم لازم شمرده است؛ اسلام به مردان و پسران نیز دستور داده كه از چشم چرانى به شدّت بپرهيزند و عفاف ویژه خود را داشته باشند.
ثانیا: تحریک نشدن مردان تنها حکمت حجاب نیست و حکمت های دیگری نیز برای آن وجود دارد: حجاب باعث امنیت اجتماعی است؛ حجاب با کاهش زمینه های تنوع طلبی جنسی مردان، به تحکیم خانواده کمک می کند؛ حجاب موجب حفظ کرامت و شخصیت زن می گردد.
ثالثا: گرمای تابستان بهانه ای ناپذیرفتنی می باشد و مخالفان حجاب در سرمای زمستان هم ترویج بی حجابی می کنند. در حالی که هزاران سال است بانوان در جوامع مختلف - مسلمان و غیر مسلمان، حتی به هنگام کار سنگین کشاورزی، در مناطق گرم - حجاب خود را در گرمای تاستان حفظ می کنند.

یکی از اشکالاتی که در مورد حجاب مطرح می شود این است که این حکم، تحمیل نوعی تکلیف سخت به زنان و از همین روی، نوعی ظلم و بی عدالتی به آنان است. حجاب داشتن تکلیف بسیار مشکلی است چون زنان ـ مخصوصا در گرمای طاقت فرسای تابستان ـ بايد مدام روسری و مانتو داشته باشند تا آقايان با دیدن اندام و موی سر آنان منحرف و گمراه نشوند و مرتکب عمل حرامی نگردند. این در حالی است که خود مردان می توانند به صورت آزادانه يا يك بلوز نازك راحت باشند. تحمیل این اندازه از سختی و رنج به زنان برای گمراه نشدن مردان بی عدالتی است.

اگر فلسفه حجاب، حفظ مردان از انحراف های اخلاقی است، چرا باید مسئولیت این کار و سختی های آن به زنان تحمیل شود و از مردان خواسته نمی شود که با مسئولیت پذیری خودشان به زنان نگاه نکنند. چرا تاوان دل های مريض مردان را زنان بايد پس بدهند؟!

در جواب اين اعتراض باید گفت که این گونه استدلال ها هرگز توجیه مناسبی برای کشف حجاب و آزادی بی قید و شرط در نوع پوشش نبوده، دارای اشکالات فراوانی است. زیرا اولا اسلام برای مردان نیز رعایت نکاتی را لازم شمرده است و ثانیا تحریک نشدن مردان تنها حکمت حجاب نیست و حکمت های مهم دیگری نیز برای آن وجود دارد.

امر به حیا و عفت، دستوری عام برای زنان و مردان

در آموزه های دین مبین اسلام، تأکید فراوانی بر حفظ حیاء و عفت وجود دارد زیرا به فرموده امام علی(علیه السلام): (نیكوترین پوشش دین حیا است)؛ «أَحْسَنُ مَلَابِسِ الدِّينِ الْحَيَاء».(1) و به فرموده پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) (خداوند انسان با حياىِ بردبارِ پاك دامنى را كه پاكدامنى مى ‏ورزد، دوست دارد)؛ «إنَّ اللّهَ يُحِبُّ الحَيِىَّ الحَليمَ العَفيفَ المُتَعفِّفَ».(2) شاید این از آن جهت باشد که به گفته حضرت علی(ع)، (عفّت، سرآمد هر خوبى است.)؛ «العِفَّةُ رَأسُ كُلِّ خَيرٍ».(3) و به همین دلیل نیز امام حسن(ع) در تأکید بر حفظ حیا، بی حیایی را برابر با بی دینی دانسته و فرموده باشد که: (آن كه حیا ندارد؛ دین هم ندارد)؛ «لَا حَيَاءَ لِمَنْ لَا دِينَ لَه».(4)

اهمیت پایبندی به عفاف از آنجا بیشتر روشن می گردد که می بینیم حضرت علی(ع) در کلامی نورانی، آن را باعث مصونیت نفس و دوری از پستی ها معرفی می کند: «العَفافُ يَصونُ النَّفسَ و يُنَزِّهُها عَنِ الدَّنايا»(5) و در اشاره ای بسیار مهم آن را برترین عبادات می داند:«افضَلُ العبادَةِ العِفافُ»(6) و علاوه بر آن در کلامی دیگر تأکید نیز می کنند که (عفّت، برترين جوانمردى است)؛ «العِفَّةُ أفضَلُ الفُتُوَّةِ».(7) همچنین در حدیثی دیگر از امام محمد باقر(ع) می خوانیم که: «مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‏ءٍ أَفْضَلَ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْج‏»(8)؛ (هیچ عبادتی در پیشگاه خداوند برتر از عفت در برابر شکم و مسائل جنسی نیست). ایشان در جای دیگری می فرماید: «إِذَا أَرَادَ اللَّهُ‏ بِعَبْدٍ خَيْراً عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُه‏»(9)؛ (هنگامی که خداوند خیر و خوبی برای بنده اش بخواهد به او توفیق می دهد که در برابر شکم و شهوت پرستی عفت پیدا کند). در عبارت دیگری عفاف را این گونه توصیف می کنند: «ايُّ جِهَادٍ أَفْضَلُ‏ مِنْ‏ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْج‏؟»(10)؛ (کدام جهاد بهتر از عفت در شکم و در امور جنسی است؟).

بدیهی است که مخاطب این تأکیدات نه فقط زنان – بلکه شاید بیشتر از آنان – مردان نیز هستند.

مردان نیز لازم است نگاه خود را حفظ کنند

اسلام همان طور که دستور مؤكد به حجاب‏ داده تا يكى از مهم ترين عوامل تحريك‏ جوانان كه خودنمايى زنان است از ميان برود، در آیات 30 سوره نور به مردان نیز دستور داده كه از چشم چرانى به شدّت بپرهيزند: «قُلْ لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ»؛ (به مؤمنان بگو چشم ‏هاى خود را [از نگاه به نامحرمان] فرو گيرند و عفاف خود را حفظ كنند. اين براى آنان پاكيزه تر است. خداوند از آنچه انجام مى دهيد آگاه است). از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نیز روایت شده است که فرمود: نگاه مردان به زنان نامحرم، همچون تیری زهرآلود از تیرهای شیطانی است.(11)

مردان نیز نمی توانند با لباس نامناسب در جامعه حاضر شوند و لازم است عفاف خود را حفظ کنند زیرا همان طور که مردان با برهنگی زنان تحریک می شوند و زنان لازم است حجاب داشته باشند، زنان نیز با برهنگی مردان تحریک می شوند و مردان لازم است عفاف داشته باشند.

لذا آموزه های اسلامی هیچ گاه درباره لباس مردان غفلت نکرده اند. حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «لَیسَ لِلرَّجُلِ أَنْ یکشِفَ ثِیابَهُ عَنْ فَخِذَیهِ وَ یجْلِسَ بَینَ قَوْمٍ»(12)؛ (بر مرد شایسته نیست که لباس او کنار رود تا ران هایش معلوم گردد و در این حال در میان قوم خود بنشیند». هم چنین آن حضرت فرمودند: «عَلَیکمْ بِالصَّفِیقِ مِنَ الثِّیابِ فَإِنَّهُ مَنْ رَقَّ ثَوْبُهُ رَقَّ دِینُهُ لَا یقُومَنَّ أَحَدُکمْ بَینَ یدَی رَبِّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ عَلَیهِ ثَوْبٌ یصِفُه»(13)؛ (لباس ریزبافت و ضخیم بپوشید، هر که لباسش نازک است دینش نازک است هنگام نماز لباس بدن نما نپوشید).

به خاطرِ همین حساسیت ها در لباس مردان و امکان دیده شدن توسط زنان است که در همین سوره نور و در ادامه آیه قبلی، یعنی در آیه 31 به بانوان نیز سفارش شده است که مراقب نگاه خود باشند: «وَ قُلْ لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ ...»؛ (و به زنان با ايمان بگو چشم هاى خود را [از نگاه هوس آلود] فروگيرند...).

جایگاه ویژگی های روانی شخصیتی زنان و مردان در رعایت عفاف

وظیفه پوشش بیشتر از این رو به زنان اختصاص یافته که ملاک آن مخصوص آنان است. زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است. زن تمایل به خودنمایی و تبرج دارد اما مرد تمایل به چشم چرانی. به همین دلیل است که می بینیم با این که دستور پوشیدن برای مردان مقرر نشده، عملا مردان پوشیده تر از زنان از منزل بیرون می روند. زیرا تمایل مرد به نگاه کردن و چشم چرانی است نه به خودنمایی و برعکس تمایل زن بیشتر به خودنمایی است و تمایل مرد به چشم چرانی زن را بیش تر تحریک به خودنمایی می کند. به تعبیری دیگر این زن است که به حکم طبیعت خاص خود می خواهد دلبری کند و مرد را دل باخته کند و در دام علاقه خود اسیر سازد. بنابراین خودنمایی و برهنگی، از انحراف های مخصوص زنان است، و دستور پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است.(14)

دلیل اینکه زنان بیشتر از مردان مکلف به پوشش شده اند، به خاطر تفاوت مردان و زنان در تحریک پذیری غریزی است. همان طور که تحقیقات و تجربه های علمی نشان می دهد، آن اندازه که مرد از نگاه کردن به اندام و تن زن تحریک می شود، زن از مشاهده مرد تحریک نمی شود. در همین زمینه در روان شناسی جنسی نیز ثابت شده که در حالی که تمامی سطح بدن زن برای مرد محرک است، در زن چنین نیست.(15)

به طور کلی زنان و مردان نسبت به یک دیگر احساسات مشابه ندارند و از نظر وضع خلقت هم وضع غیرمشابهی دارند. یعنی این زن است که مورد تهاجم چشم و اعضا و جوارح و دست و همه بدن مرد است، نه مرد مورد تهاجم زن.(16)

حفظ امنیت اجتماعی زن، حکمت رعایت حجاب

اینکه مردان با دیدن اندام زن تحریک می شوند و لازم است زنان حجاب خود را رعایت کنند یکی از حکمت های حجاب است، اما مهم تر از این مسأله، موضوع امنیت اجتماعی زنان است که با حکم حجاب محقق می شود. لذا در آیه 59 سوره احزاب می خوانیم: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً»؛ (اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب ها [روسرى‏ هاى بلند] خود را بر خویش فرو افكنند. این كار براى اینكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است [و اگر تا كنون خطا و كوتاهى از آنها سر زده توبه كنند] خداوند همواره آمرزنده رحیم است).

آنچه در یک جامعه سالم لازم است وجود داشته باشد این است که مردان از طریق ازدواج و از راه حلال نیازهای جنسی خود را برطرف کنند و در جامعه با هوسرانی و از روی شهوت به زنان نگاه نکنند و آنها را مورد آزار قرار ندهند. اما حتی اگر بیشتر مردان این مسأله را رعایت کنند باز هم افراد سودجو و فاسد ممکن است پیدا شوند و زنان نیز لازم است برای محفوظ ماندن از شر این افراد محدود و جلوگیری از ترویج آن، حجاب خود را حفظ کنند. مطمئنا پوشیده بودن زن ـ در همان حدودی که اسلام تعیین کرده است ـ موجب کرامت و احترام بیشتر زن است و او را از تعرض افراد جِلف و فاقد اخلاق مصون می ‏دارد. شاهد گوياى اين مدّعا آمار تكان‏ دهنده ای است که در جوامع غربی وجود دارد و نشان می دهد بی حجابی و فرهنگ برهنگی زنان چه بلایی بر سر جامعه و خانواده ها وارد کرده است و خود دانشمندان غربی هم به آن معترف اند.(17)

حجاب عاملی بسیار مهم در تحکیم خانواده

مسأله دیگری که اهمیت بحث حجاب را می رساند بحث آثار زیان بار بی حجابی بر استحکام خانواده است. وقتی بنا بر آزادی مطلق باشد و زنان با هرگونه لباس و آرایشی به راحتی در کوچه و خیابان قابل مشاهده باشند دیگر هیچ زنی برای همسر خود جذابیت نخواهد داشت، زیرا زنان زیباتر از او نیز در کوچه و خیابان به چشم می خورد.

اما اگر زنان در اجتماع حجاب داشته باشند، مردان به همسر خود به عنوان بهترین و زیباترین زنی که می توانند در کنار او آرامش داشته باشند پایبند خواهند بود. چنان که قرآن در آیه 21 سوره روم به این مسأله اشاره دارد: «وَ مِنْ آياتِهِ أنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا الَيْها وَ جَعَلَ بَينَكُمْ مَوَدَّةً و رَحْمَةً انَّ فِى ذلِكَ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُوْن‏»؛ (از نشانه‏ هاى او اين است كه همسرانى از جنس خودتان، براى شما آفريد، تا در كنار آنها آرامش يابيد، و در ميان شما مودت و رحمت قرار داد، در اين نشانه هايى است براى گروهى كه تفكر مى‏ كنند).

آرامش و سكونت مورد اشاره آیه فوق، منحصر به جنبه جسمانى نيست. بلكه جنبه روحانى آن، مهم تر و قوى تر است(18) و روشن است که در صورت رواج فرهنگ برهنگی هرگز این آرامش نصیب زن و شوهر نخواهد شد. آمارهاى قطعى و مستند نشان مى دهد كه با افزايش برهنگى در جهان، طلاق و از هم گسيختگى زندگى زناشويى در دنيا به طور مداوم بالا رفته است چرا كه «هر چه ديده بيند دل كند ياد» و هر چه «دل» ـ در اينجا يعنى هوس هاى سركش ـ بخواهد به هر قيمتى باشد به دنبال آن مى رود و به اين ترتيب هر روز دل به دلبرى مى بندد و با ديگرى وداع مى گويد.

در محيطى كه فرهنگ حجاب حاکم است (و شرائط ديگر اسلامى رعايت مى شود) دو همسر تعلق به يكديگر دارند و احساسات شان و عشق و عواطف شان مخصوص يكديگر است. ولى در بازار آزاد برهنگى كه عملا زنان به صورت كالاى مشتركى (لا اقل در مرحله غير آميزش جنسى) در آمده اند ديگر قداست پيمان زناشويى مفهومى نمى تواند داشته باشد و خانواده ها همچون تار عنكبوت به سرعت متلاشى مى شوند و كودكان، بى سرپرست مى مانند.(19)

حجاب و حفظ کرامت و شخصیت زن

در این میان مساله «ابتذال زن» و «سقوط شخصيت او» نيز حائز اهميت فراوان است كه نيازى به ارقام و آمار ندارد. هنگامى كه جامعه زن را با اندام برهنه بخواهد، طبيعى است روز به روز تقاضاى آرايش بيشتر و خودنمايى افزونتر از او دارد و هنگامى كه زن را از طريق جاذبه جنسی اش وسيله تبليغ كالاها و دكور اتاق هاى انتظار و عاملى براى جلب جهان گردان و سياحان و مانند اينها قرار بدهند، در چنين جامعه اى شخصيت زن تا سر حد يك عروسك يا يك كالاى بى ارزش سقوط مى كند و ارزش هاى والاى انسانى او به كلى به دست فراموشى سپرده مى شود و تنها افتخار او جوانى و زيبايى و خودنمایی اش مى ‏شود. به اين ترتيب تبدیل به وسيله اى خواهد شد براى اشباع هوس هاى سركش برخی از مردان آلوده و فريبكار و انسان نماهاى ديو صفت! در چنين جامعه اى چگونه يك زن مى‏ تواند با ويژگی هاى اخلاقی، علم و آگاهى و دانایی اش جلوه كند و حائز مقام والايى گردد؟!

به راستى درد آور است كه در كشورهاى غربى و غرب زده و در كشور ما قبل از انقلاب اسلامى، بيشترين اسم و شهرت و آوازه و پول و در آمد و موقعيت براى زنان آلوده و بى بند و بارى بود كه به نام «هنرمند و هنر پيشه» معروف شده بودند و هر جا قدم مى‏ نهادند گردانندگان اين محيط آلوده براى آنها سر و دست مى‏ شكستند و قدم شان را خير مقدم مى ‏دانستند! شكر خدا را كه آن بساط بر چيده شد، و زن از صورت ابتذال سابق و موقعيت يك عروسك فرنگى و كالاى بى ارزش در آمد و شخصيت خود را باز يافت، حجاب بر خود پوشيد اما بى آنكه منزوى شود، در تمام صحنه ‏هاى مفيد و سازنده اجتماعى حتى در صحنه جنگ با همان حجاب اسلامی اش ظاهر شد.(20)

گرمای تابستان بهانه ای نادرست

نکته دیگر درباره این اشکال این است که گرمای تابستان فقط بهانه غرب زده ها می باشد و آنها در سرمای زمستان هم ترویج بی حجابی می کنند. از 1400 سال پیش تا کنون زنان بسیاری در گرم ترین روزهای سال هم حجاب خود را حفظ کرده و می کنند بی آنکه گرمای هوا را بهانه ای برای مخالفت با این حکم کنند. شاید کمی سختی و دشواری داشته باشد اما تا حدی نیست که نتوان تحمل کرد یا دلیل درستی برای مخالفت با آن نمی شود.

به هر حال گرمای تابستان بهانه ای ناپذیرفتنی می باشد. در حالی که هزاران سال است بانوان در جوامع مختلف - مسلمان و غیر مسلمان، حتی به هنگام کار سنگین کشاورزی، در مناطق گرمی مثل خاورمیانه - حجاب خود را در گرمای تاستان حفظ می کنند.