آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در سوره «حجّ» مى فرمايد: «كسانى كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند، عذابى خوار كننده براى آنها خواهد بود». قرآن نمي گويد كه اين عذاب چگونه دوزخيان را به ذلّت مى كشاند؟ بلكه با اشاره اى كلّى آمده است تا بسيارى از جنبه هاى تحقيرآميز عذاب هاى دوزخ را شامل شود. در اين صورت، مستكبران گردنكش به پايين ترين مرحله ذلّت كشيده مي شوند. به هر حال عذاب هاى دوزخ آميخته با انواع اهانت ها و مايه آزار جان است و اين تجسّمى است از تحقيرها و اهانت ها كه نسبت به انبياء الهى، مؤمنان پاكدل و مستضعفان باايمان داشتند.

خداوند در سوره «حجّ»، آيه 57 مى فرمايد: (كسانى كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند، عذابى خوار كننده براى آنها خواهد بود)؛ «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنَا فَاُولئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ».
«قرآن» اينجا در اين باره توضيحى نمى دهد كه چگونه اين عذاب، دوزخيان را به ذلّت و خوارى مى كشد، همين اندازه اشاره اى كلّى به آن نموده است و بسيارى از جنبه هاى تحقيرآميز عذاب هاى دوزخ را شامل مى شود كه مستكبران گردنكش و خودبين را به پايين ترين مرحله ذلّت مى كشاند.
بعضى از مفسران مانند «قرطبى» احتمال داده اند كه اين عذاب خوار كننده اشاره به سرنوشتى باشد كه مشركان در ميدان جنگ بدر با آن مواجه شدند(1)؛ ولى با توجه به آيه قبل از آن كه سخن از «جنات نعيم» براى مؤمنان مى گويد روشن است كه اين آيه اشاره به عذاب خوار كننده دوزخ دارد.
به هر حال اين تعبير كه در آيات متعددى از «قرآن مجيد» آمده نشان مى دهد كه عذاب هاى دوزخى آميخته با انواع اهانت هاست كه مايه آزار روح و جان نيز مى شود و اين تجسّمى است از تحقيرها و اهانت هايى كه آنان نسبت به انبياء الهى و مؤمنان پاكدل و مستضعفان با ايمان داشتند و بايد در آن روز نتيجه كار خود را به اين صورت ببينند.(2)