آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در چندين جاي «قرآن» واژه «نُزُل» آمده است. نزل چيزى است كه براى ميهمانى كه فرود مى آيد از زاد و توشه فراهم مى كنند و نخستين چيزى است كه به وسيله آن از ميهمان پذيرائى مى شود مانند شربت يا ميوه اى كه در زمان ما در آغاز ورود براى ميهمانها مى آورند. بنابراين با توجه به اينكه «قرآن» مى گويد: باغ هاى بهشتى با تمام نعمتها و مواهبش پيش پذيرائى الهى در آن ميهمان سراى بزرگ است مفهومش اين است كه پذيرائى هاى بسيار مهم تر و عالي ترى در پى آنها خواهد بود.

در چندين آيه از آيات «قرآن مجيد» به تعابير پرمعنايى برخورد مى كنيم كه از نكته اى پرده بر مى دارد و آن تعبير به «نُزُل» است كه نخستين بار در سوره «آل عمران» آيه 198 آمده است، مى فرمايد: «لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نُزُلاً مِنْ عِنْدِ اللهِ وَ مَا عِنْدَ اللهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرارِ»؛ (براى پرهيزكاران، باغ هايى از بهشت است كه از زير درختانش نهرها جارى است، هميشه در آن خواهند بود).
شبيه اين تعبير در آيه 107 سوره «كهف»؛ آيه 19 سوره «سجده»؛ آيه 62 سوره «صافّات» و آيه 32 سوره «فصّلت» آمده است. براى روشن شدن مفهوم حقيقى اين آيات بايد معناى «نُزُل» دقيقاً روشن شود. راغب در «مفردات» مى گويد: «النُّزُلُ ما يُعَدُّ لِلنّازِلِ مِنَ الزّادِ»؛ (نزل چيزى است كه براى ميهمانى كه فرود مى آيد از زاد و توشه فراهم مى كنند).
طبق اين تفسير تمام نعمت هايى كه براى پذيرائى ميهمان آماده مى شود مصداق «نزل» است. همين معنا در «صحاح اللغه» و «مقاييس» نيز آمده است.
بعضى از مفسران گفته اند: «نُزُل» به معناى پذيرائى سلطان از افرادى است كه بر او وارد مى شوند قبل از آنكه حقوق و شهريه اى براى آنها مقرر گردد.(1)
ولى بعضى ديگر گفته اند: «نزل» نخستين چيزى است كه به وسيله آن از ميهمان پذيرائى مى شود (مانند شربت يا ميوه اى كه در زمان ما در آغاز ورود براى ميهمان ها مى آورند).(2) اين معنا با مفهوم «نزول» كه به معناى فرود آمدن است تناسب زيادى دارد.
بنابراين با توجه به اينكه «قرآن» مى فرمايد: باغ هاى بهشتى (با تمام نعمت ها و مواهبش) پيش پذيرائى الهى در آن ميهمان سراى بزرگ است مفهومش اين است كه پذيرائى هاى بسيار مهم تر و عالي ترى در پى آنهاست و شايد اشاره به همان نعمت هاى معنوى و جذبه هاى روحانى و جلوه هاى ربانى باشد، به همين دليل در آيه 198 سوره «آل عمران» بعد از جمله: «نُزُلاً مِنْ عِنْدِ اللهِ» مى فرمايد: «وَ مَا عِنْدَ اللهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ»؛ (آنچه نزد خداست براى نيكان بهتر است) (دقت كنيد).
حتى اگر «نزل» به معناى مجموعه طعام و غذايى باشد كه براى ميهمان آماده مى كنند (آن گونه كه از كلمات جمعى از ارباب لغت استفاده مى شود) باز هم نمى توان انكار كرد كه پذيرائى شخص كريم و بزرگ منحصر به اطعام ميهمان نخواهد بود؛ بلكه علاوه بر آن، خلعت ها و نعمت ها و جوائزى به آنان هديه مى كنند كه طعام در برابر آن ساده است، بنابراين نزل را هرگونه معنا كنيم اشاره لطيفى به مواهب معنوى روحانى بهشت خواهد داشت.(3)