آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برخی از فقها تصريح كرده اند که «جمره» همان «مجتمع الحصى»؛ (محل اجتماع سنگريزه ها) است. مانند: 1. «شافعى»، يكى از امام هاى چهارگانه اهل سنّت. 2. «مالك»، يكى ديگر از پيشوايان معروف اهل سنّت. 3. «محيى الدين نَوَوى»، از فقهاى معروف اهل سنّت،4. «ابن حجر» در كتاب «فتح البارى». 5. امام «احمد المرتضى» از علماى اهل سنّت.

 برخی از فقها تصريح كرده اند که «جمره» همان «مجتمع الحصى»؛ (محل اجتماع سنگريزه ها) است:
1- در كتاب «حواشى الشروانى» آمده است: «قوله: الجمرة مجتمع الحصى، حَدَّه الجمال الطبري بأنه ما كان بينه و بين أصل الجمرة ثلاثة أذرع فقط و هذا التحديد من تفقّهه و كأنه قرب به مجتمع الحصى غير السائل، و المشاهدة تؤيده فإن مجتمعه غالباً لا ينقص عن ذلك. تنبيه: لو فرش في جميع المرمى أحجار فأثبتت، كفى الرمى عليها كما هو ظاهر لان المرمى و إن كان هو الارض إلا أن الاحجار المثبتة فيه صارت تعدّ منه و يعد الرمى عليها رميا على تلك الارض»(1)؛ (مصنّف گفته است: جمره محلّ اجتماع سنگريزه ها است و حدّ آن را «جمال طبرى» به سه ذراع تا مركز جمره تعيين كرده، اين اندازه گيرى از فكر خود او است گويا او مقدار نزديك به محلّ اجتماع سنگريزه ها را در نظر گرفته و مشاهده نيز آن را تأييد مى كند زيرا محلّ اجتماع سنگريزه ها غالباً كمتر از سه ذراع نيست!) اين تعبير نشان مى دهد كه تقريباً محدوده جمره سه ذراع است - از مركز دايره از هر طرف يك متر و نيم - و حوضچه هاى فعلى نيز تقريباً همين مقدار است.
2- «شافعى» يكى از امام هاى چهارگانه اهل سنّت مى گويد: «إن الجمرة مجتمع الحصى»(2)؛ (جمره همان محلّ اجتماع سنگريزه هاست).
3- و همچنين «شافعى» در جاى ديگر مى گويد: «فان رمى بحصاة فاصابت انسانا او محملا ثم استَنَت حتى اصابت موضع الحصى من الجمرة اجزأت عنه»(3)؛ (اگر به هنگام رمى، سنگى پرتاب كند و به انسان يا محملى برخورد نمايد، سپس بغلتد تا به محلّ سنگريزه هاى جمره اصابت كند، كافى است).
4- «مالك»، يكى ديگر از پيشوايان معروف اهل سنّت، در اين زمينه چنين مى گويد: «و ان وقعت فى موضع حصى الجمرة و ان لم تبلغ الرأس اجزأ»(4)؛ (هرگاه سنگ در محلّ سنگ ريزه هاى جمره بيفتد هرچند به بالاى آن نرسد كافى است). روشن است كه منظور از «رأس» همان «رأس مجتمع الحصى» و بالاى مخروط سنگريزه هاست. توضيح اين كه؛ در محلّ جمرات سنگريزه هايى رويهم انباشته شده بوده كه طبعاً به صورت مخروطى بوده «مالك» امام اهل سنّت تأكيد مى كند، اصابت به نوك مخروط لازم نيست بلكه به هر نقطه از آن اصابت كند كافى است.
5- امام «شافعى» نيز بنا به نقل «السنن الكبرى» درباره جمع كردن سنگريزه ها چنين مى گويد: «و من حيث اخذ اجزأه الا انى اكره من المسجد... و من الجمرة لانه حصى غير متقبل»(5)؛ (از هرجا سنگ بردارد كافى است، ولى من دوست ندارم از مسجد الحرام... و از خود جمره بردارد، چون آن از سنگهاى غير مقبول است). اين تعبير نشان مى دهد كه جمره همان مجتمع سنگريزه ها است.
6- «محيى الدين نَوَوى»، از فقهاى معروف اهل سنّت، در كتاب «المجموع» چنين مى گويد: «و المراد (مِن الجمرة) مجتمع الحصى في موضعه المعروف و هو الذي كان في زمان رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) و لو نحى الحصى من موضعه الشرعي و رمى الى «نفس الأرض» اجزأ، لأنّه رمى في موضع الرمي. هذا الّذي ذكرته هو المشهور و هو الصواب»(6)؛ (مراد از جمره همان محلّ اجتماع سنگريزه هاست، در همان محلّ معروف و اين همان چيزى است كه در زمان رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) بوده است [دقّت كنيد] سپس مى افزايد: اگر سنگريزه ها را از آن محل كنار بزنند و سنگ را به آن زمين بيندازند كافى است؛ زيرا محلّ رمى «همان زمين» است، و اين مطلبى را كه من ذكر كردم در ميان فقها مشهور است و حق نيز همين است). اين عبارت با صراحت كامل جمره را همان قطعه زمين مى داند و حتى ادّعاى شهرت مى كند و نيز مى گويد: در زمان پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله) نيز چنين بوده است.
7- «ابن حجر» در كتاب «فتح البارى» چنين گفته است: «و الجمرة اسم لمجتمع الحصى، سمّيت بذلك لاجتماع الناس بها»(7)؛ (جمره نام محلّ اجتماع سنگريزه هاست و به خاطر اجتماع مردم در نزد آن، به اين اسم ناميده شده است). اين سخن نيز صراحت دارد كه جمره همان محلّ اجتماع سنگريزه هاست.
8- امام «احمد المرتضى» از علماى اهل سنّت مى گويد: «جمرة العقبة و هو مستدبر للكعبة من بطن الوادي و موضعها ما تحت البناء و حوليه و هو موضع الحصى و لهذا قال في الروضة و لا يشترط كون الرامي خارج الجمرة فلو وقف طرفها و رمى الطرف الآخر جاز»(8)؛ (جمره عقبه پشت به قبله از طرف درّه [بايد رمى شود] و محلّ آن، همان قسمتى است كه زير بنا واقع شده و دو طرف آن، و آن محلّ سنگريزه هاست و لذا در «روضه» گفته است: شرط نيست رمى كننده خارج جمره باشد بلكه اگر يك طرف آن [دايره] بايستد و طرف ديگر را رمى كند جايز است).(9)