آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در خطبه 104، عكس العمل مردم را در برابر دعوت پيامبر(ص) به اسلام به سه گروه تقسیم كرده است: 1. گروهی با آغوش باز اسلام را پذیرفتند و پیامبر(ص) به کمک آنها به مبارزه با عصیانگران برخاست. 2. گروهى ناتوان و خسته بازماندند؛ ولى او در كنار آنان مى ايستاد و به هدايتشان اهتمام مى ورزيد تا آنها را به مقصد برساند!. 3. گروه کمی نيز جزو گمراهان شدند و با لجاجت و تعصّب، در برابر اسلام ايستادند و هرگز آن را نپذيرفتند و با کفر و سرکشی از بين رفتند.

امام علي(عليه السلام) در بخشی از خطبه 104 «نهج البلاغه»، عكس العمل مردم را در برابر دعوت پيامبر اكرم(صلی الله عليه و آله) به اسلام به سه گروه تقسيم مى كند: گروهى كه با آغوش باز اسلام را پذيرا شدند و گروهى كه با زحمت اسلام را پذيرفتند و گروه كمى كه با لجاجت و تعصّب، در برابر آن ايستادند و هرگز آن را پذيرا نشدند و از ميان رفتند. حضرت درباره گروه اوّل مى فرمايد: (پيامبر(ص) به كمك كسانى كه وى را اطاعت كردند به مبارزه با عصيانگران برخاست! آنها را به سوى سر منزل نجات سوق مى داد و پيش از آن كه مرگشان فرا رسد، به سرعت [در مسير هدايت] پيش مى برد!)؛ «فَقَاتَلَ بِمَنْ أَطَاعَهُ مَنْ عَصَاهُ، يَسُوقُهُم إِلَى مَنْجَاتِهِمْ، وَ يُبَادِرُ بِهِمُ السَّاعَةَ أَنْ تَنْزِلَ بِهِمْ». تعبير به «أَلسَّاعَة» در جمله بالا، اشاره به قيامت صُغرى، يعنى: مرگ است، نه قيامت كُبرى كه بعد از پايان جهان فرا مى رسد.
درباره گروه دوم مى فرمايد: (گروهى ناتوان و خسته [در اين ميان] بازماندند، و شكسته حالان واماندند، ولى او در كنار آنان مى ايستاد [و به هدايتشان اهتمام مى ورزيد،] تا آنها را به مقصد برساند!)؛ «يَحْسِرُ الْحَسِيرُ(1)، وَ يَقِفُ الْكَسِيرُ، فَيُقِيمُ عَلَيْهِ حَتَّى يُلْحِقَهُ غَايَتَهُ» و سرانجام به گروه سوم اشاره مى كند و مى فرمايد: (جز گمراهانى كه هيچ اميدى به هدايتشان نبود)؛ «إِلَّا هَالِكاً لَا خَيْرَ فِيهِ».
در حديثى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) مى خوانيم كه فرمود: «آنچه خداوند مرا به آن مبعوث كرده از هدايت و علم، همچون باران فراوانى است كه از آسمان به زمين فرو مى ريزد، بعضى از زمين ها پاكيزه و آماده رويش گياه است، آب را به خود جذب مى كند و گياهان فراوانى از آن مى رويد؛ بعضى ديگر توان رويش گياه را ندارد؛ ولى آب را در خود حفظ مى كند و مردم [از طريق قنات ها و چشمه ها] از آن آب بهره مى گيرند، مى نوشند و كشت و زرع خود را آبيارى مى كنند؛ ولى بعضى ديگر نه آمادگى براى پرورش گياه دارند، نه نگهدارى آب [و چيزى از آن عايد هيچ كس نمى شود] كسانى كه از دانش بهره مى گيرند يا به ديگران تعليم مى دهند و كسانى كه اصلاً بهره نمى گيرند و هدايت را نمى پذيرند همانند همين مثال هستند».(2)،(3)