آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در نهج البلاغه تاکید می کند که نبايد در كُنه ذات خدا انديشيد! بلكه بايستي در جهان آفرينش و خلقت او تفكّر نمود. علت اين دستور اين است كه انديشه در كُنه ذات خداوند، انسان را به سوى شرك و تشبيه مى برد و تفكّر در جهان آفرينش و خلقت به سوى ايمان و توحيد آميخته با عشق و محبّت و اخلاص به خداوند؛ اما دلايل ديگر خداشناسى مانند: «برهان وجوب و امكان» یا «برهان غنا و فقر» كه بر محور دور و تسلسل و مانند آن دور مى زنند، دلايل خشكى هستند كه معرفت مى آورند، ولى از عشق و محبّت و اخلاص در آنها هيچ خبري نيست.

تاكيد امام علي(علیه السلام) در خطبة 91 «نهج البلاغه» بر اين نكته كه به كُنه ذات خدا نينديشيد! بلكه در جهان آفرينش و خلقت او تفكّر كنيد، يك اصل اساسى در بحث هاى مربوط به معرفة الله است؛ چرا كه اوّلى انسان را به سوى شرك و تشبيه مى برد و دومى به سوى ايمان و توحيد؛ توحيدى كه آميخته با عشق و محبت و اخلاص است.
دلايل و براهين ديگر خداشناسى، مانند: «برهان وجوب و امكان»، «برهان غنا و فقر» كه بر محور دور و تسلسل و مانند آن دور مى زند، دلايل خشكى هستند كه معرفت مى آورند، ولى عشق و محبّت و اخلاص در آن نيست؛ ولى دقّت در نظام آفرينشِ موجودات، سرچشمه فيّاض عشق و محبّت است.
هنگامى كه به عظمت آسمان ها و ستاره ها، كه تنها در كهكشان ما ميلياردها از آن وجود دارد - در حالى كه به گفته دانشمندان بيش از يك ميليارد كهكشان در اين جهان است - مى انديشيم؛ و هنگامى كه، در جهان فوق العاده كوچك سلول هاى بدن انسان، كه ساختمان هر كدام به اندازه يك شهر صنعتى اسرارآميز است، دقّت مى كنيم؛ و هنگامى كه در تنوّع عجيب گياهان و حيوانات فكر مى كنيم و در گفته دانشمندان كه مى گويند: هنوز ميليون ها نوع گياه و حيوان در اعماق جنگل ها و درياها وجود دارد كه بشر آنها را نديده و نشناخته است، باريك مى شويم و مى دانيم كه اين تنوع و تكثّر عجيب، همه و همه به دو موجود ساده به نام «آب» و «خاك» باز مى گردد؛ و هنگامى كه به ظرافت گل ها، لطافت گلبرگ ها، نظم بى نظير گردش خون در مويرگ ها، جهان اسرارآميز روح و ماهیت تفكر و مغز و اعصاب، فكر مى كنيم و مى دانيم اينها تنها گوشه اى از شگفتى هاى جهان آفرينش است، بى اختيار با قافله جهان هستى كه همه تسبيح گويان به سوى ذات پاكش در حركتند، همصدا مى شويم و زمزمه «سُبْحانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا»(1) و نغمه «رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بَاطِلاً»(2) سر مى دهيم؛ در حالى كه قلب ما سرشار از عشق و محبّت به خداوند و ايمان به قدرت و عظمت او مى باشد.
تعبيراتى كه امام(عليه السلام) در خطبه 91 «نهج البلاغه» ذكر فرموده، اشارات پر معنايى به اين حقايق است.(3)