آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در آيه 119 سوره «مائده» بیان می فرماید که «راستى و درستکاری صادقان در دنيا، موجب نجات آنها در روز قيامت مى شود؛ و پاداش آنها بهشت، خشنودی خداوند، رضایت آنها از خداوند و رستگاری بزرگ است». در سوره «احزاب» نیز بعد از اسلام، ايمان و اطاعت فرمان خدا، صدق را سبب مغفرت معرفی می کند. پيامبر(ص) مي فرمايند: «ايمان هيچ كس درست نمى شود تا قلبش درست شود، و قلب هيچ كس درست نمى شود تا زبانش به درستى گرايد». اين آيات و روايات نشان دهنده بخشی از جايگاه و اهمیت اين فضيلت اخلاقى است.

در آيه 119 سوره مائده بعد از گفتگوى مشروح درباره انحراف مسيحيان از توحيد و سؤال خداوند از حضرت مسيح(عليه السلام) در روز قيامت درباره اين انحراف و رد این اتهام توسط ایشان، خداوند مى فرمايد: «هذا يَومُ يَنْفَعُ الصّادِقِينَ صِدْقُهُمْ»؛ (اين روزى است که راستى و صدق راست گويان به آنها سود مى بخشد). اشاره به اين كه راستى و صدق آنها در دنيا، در روز قيامت به يارى آنها مى شتابد و سبب نجاتشان مى شود (نه اين كه صدق آنها در قيامت سبب نجات است چرا كه قيامت دار تكليف نيست).
سپس در ادامه سخن، به پاداش آنها اشاره كرده و مى افزايد، آنها در باغ هايى از بهشت كه در زير درختانش نهرها جارى است، جاودانه خواهند ماند، و خداوند از آنها رضاىت دارد و هم آنها از خدا راضى و خشنودند، و اين پيروزى و رستگارى بزرگى است «لَهُمْ جَنّاتٌ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ خالِدِينَ فِيها اَبَداً رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ الْفَوْزُ العَظِيمُ».
از يك سو بهشت با آن مواهب جاودانه، و از سوى ديگر رضايت و خشنودى خداوند، و تعبير به فوز عظيم، (رستگارى بزرگ) به خوبى نشان مى دهد كه مقام صادقان تا چه حد والا است، و شايد به خاطر آن است كه تمام اعمال نيك را مى توان در عنوان صدق و راستى خلاصه كرد. و يا به تعبيری ديگر، كليد کارهای نیک، صداقت و راستگويى است. بديهى است خدا از هر كس خشنود باشد هر چه از او بخواهد به او مى دهد. طبيعى است انسان زمانى خشنود خواهد شد كه به تمام خواسته هايش برسد. بنابراين خشنودى خدا سبب خشنودى انسان نیز مى شود، و اين خشنودى متقابل، نعمتى است كه هيچ موهبتی، به پاى آن نمى رسد، موهبتى كه نصيب صادقان و راستگويان مى شود.
تعبير «رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ»، در چهار آیه قرآن وارد شده كه دقت در آنها، نشان دهنده عظمت مفهوم آن است. در يك جا سخن از مهاجران، انصار و تابعين است، در جايى ديگر، سخن از حزب الله است، و در مورد سوم سخن از «خَيرُ البَرِيّه»؛ (بهترين انسان ها) است. و در آيه مورد بحث سخن از صادقان است، و نشان مى دهد صادقان حِزبُ اللّه وَ خَير البريّه و در زمره مهاجران، انصار و تابعين محسوب مى شوند.
در آيه ديگر، جزا و پاداش قيامت را با مسأله صدق و راستى در ارتباط دانسته و صادقان را در مقابل منافقان قرار می دهد. و بعد از شرح حال مؤمنان راستين، به آنهايى كه شربت شهادت نوشيدند و آنهایی كه در انتظار جهاد و شهادت بودند مى فرمايد: «لِيَجْزِىَ اللّهُ الصّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَ يُعَذِّبَ المُنافِقِينَ اِنْ شاءَ اَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمِ اِنَّ اللّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً»(1)؛ (هدف اين است كه خداوند صادقان را به خاطر صدقشان پاداش دهد، و منافقان را اگر اراده كند، عذاب نمايد و يا [هرگاه توبه كنند و بازگردند] ببخشد و توبه آنها را بپذيرد كه خداوند غفور و رحيم است). به اين ترتيب پاداش هاى عظيم معنوى و مادى بهشت در انتظار صادقان است؛ صادقان در گفتار، رفتار و عقيده. اما آنها كه پا از دائره صدق بيرون مى نهند در درّه نفاق سقوط خواهند کرد.
دانى زچه رو سرو روان سرسبز است *** پيوسته چرا به بوستان سرسبز است
چون مذهب او است راستى در همه وقت *** بر طرف چمن هميشه زان سرسبز است.
در آيه 35 سوره احزاب نيز در ضمن بشارت مغفرت و پاداش عظيم به ده گروه، چهارمين آنها را صادقين و صادقات (مردان راستگو و زنان راستگو) مى شمرد. يعنى بعد از اسلام، ايمان و اطاعت فرمان خدا، سخن از صدق و راستى به ميان مى آورد و نشان مى دهد كه تا چه حد اين فضيلت اخلاقى واجد اهميت است. پیامبر(صلى الله عليه وآله) در حديث معروفى می فرمایند: «لايَسْتَقِيمُ اِيمانُ عَبْد حَتّى يَسْتَقِيمَ قَلْبُهُ وَ لا يَسْتَقِيمَ قَلْبُهُ حَتّى يَسْتَقِيمَ لِسانُهُ»(2)؛ (ايمان هيچ كس درست نمى شود تا قلبش درست شود، و قلب هيچ كس درست نمى شود تا زبانش به درستى گرايد). نيز اشاره به همين معنى مى كند. از اين حديث استفاده مى شود كه حتى ايمان كامل، پس از صدق و راستى و اصلاح گفتار حاصل مى گردد. و آنها كه زبانى آلوده به دروغ دارند، از ايمان كامل بى بهره خواهند بود.(3)