آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

يکي از راه هاي شناخت شيوه رفتاري معصومين(ع)، فعل و تقرير آنان است. يعنى همان گونه كه ائمه با گفتار خويش، معارف دينى را به ما آموزش مي دهند، نوع رفتار و حتی سكوت آنان نيز آموزنده است. از روايت استفاده مى شود كه ائمه(ع)، مقيّد بودند در برابر هر نعمتى شكرى جداگانه بجا آورند، و به اصحاب خود نيز همين کار را توصیه می کردند. امام صادق(ع) می فرمایند: «هرگاه يكى از شما به ياد يكى از نعمت هاى خدا بيفتد، صورت بر خاك بگذارد و شكر خدا بجا آورد ...».

يكى از راه هاي شناخت سيره معصومين(عليهم السلام)، فعل و تقرير معصوم است؛ يعنى همان گونه كه ائمه با گفتار خويش، معارف دينى را به ما آموزش مي دهند، عمل و رفتار و سكوت آنان نيز آموزنده است و همانند دريایي بى كران از معارف، احكام و اخلاق است. مخصوصاً در زمينه شكرگزارى نمونه هاى زيادى وجود دارد از جمله:
1ـ امام باقر(عليه السلام) در حديثي مى فرمايند: رسول خدا(صلى الله عليه وآله) شبى نزد عايشه بودند [و پيوسته مشغول عبادت بود] عايشه گفت: چرا اين قدر خود را به زحمت مى افكنى در حالى كه خداوند گذشته و آينده تو را بخشوده است، پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: اى عايشه! «اَلاّ اَكُونَ عَبْداً شَكوُراً»(1)؛ (آيا من بنده شكرگزار خدا نباشم). از اين تعبير معلوم مى شود كه انگيزه عبادت اولياء اللّه، شكر نعمت هاى او بود. در احاديث اسلامى همانند اين تعبير كراراً از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده است كه در برابر سؤال افراد مختلفى اين گونه مي فرمودند: «اَفَلا اَكوُنَ عَبْداً شَكُوراً».
2ـ «هشام بن احمر» از اصحاب امام موسى بن جعفر(عليه السلام)، مى گويد: به همراه حضرت در اطراف «مدينه» بودم، ناگهان ديدم امام از مركب پياده شده و به سجده افتادند، سجده حضرت طولاني شد، سپس سر از سجده برداشته و سوار بر مركب شدند، عرض كردم فدايت شوم سجده طولاني به جا آورديد؟ فرمودند: «اِنَّنىِ ذَكَرْتُ نِعْمَةً اَنْعَمَ اللّهُ بِها عَلَىَّ فَاَحبَبْتُ اَنْ اَشْكُرَ رَبّى»(2)؛ (من به ياد نعمتى افتادم كه خداوند به من ارزانى فرمود، دوست داشتم شكر پروردگارم را بجا آورم).
از اين روايت استفاده مى شود كه پيشوايان بزرگ، مقيّد بودند در برابر هر نعمتى شكرى جداگانه بجا آورند. بلكه به اصحاب خود نيز همين معنى را دستور مى دادند، از اين رو، امام صادق(عليه السلام) در حديثى می فرمایند: «هرگاه يكى از شما به ياد يكى از نعمت هاى خدا بيفتد، صورت بر خاك بگذارد و شكر خدا بجا آورد، و اگر سواره است پياده شود و صورت بر خاك نهد، و اگر از ترس انگشت نما شدن نتواند پياده شود صورت بر قربوس زين بگذارد. (قربوس قسمت برآمدگى جلو زين است) و اگر آن را هم نتواند انجام دهد صورت بر كف دست بگذارد و شكر خدا را بجا آورد».(3)
3ـ امام صادق(عليه السلام) در حديثى به «ابوبصير» مي فرمايند: گاه مى شود كه يكى از شما ظرف آبي مى نوشد، و خداوند به خاطر آن او را اهل بهشت مى كند، سپس در شرح اين كلام فرمود: نخست ظرف آب را مى گيرد، و هنگامى كه مى خواهد بر لب بگذارد «بِسْمِ اللّه» مى گويد كمى مى نوشد و هنوز سيراب نشده آن را از لب بر مى دارد و شكر خدا مى گويد، بار دوم مى نوشد، سپس ظرف را از لب بر مى دارد و شكر خدا مى گويد و براى سوّمين بار نيز همين كار را تكرار مى كند «فَيُوجِبُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ بِها الْجَنَّةَ»(4)؛ (خداوند به بركت آن او را اهل بهشت مى كند).(5)