آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«جاه طلبی» در کلام معصومین(ع) بشدت مورد نکوهش قرار گرفته، همانند این سخن پیامبر(ص) که می فرمایند: «علاقه شديد به مقام و مال، نفاق را در قلب انسان مى روياند همان گونه كه آب سبزه را مى روياند»، و در حدیثی دیگر می فرمایند: «دو گرگ درنده كه در آغل گوسفندان رها شوند فساد و خرابى آنها بيشتر از حبّ مال و مقام در دين انسان مسلمان نيست». امام صادق(ع) در این رابطه می فرمایند: «كسى كه طالب مقام باشد، هلاك مى شود». این تعابیر به خوبى نشان مى دهند كه «جاه طلبى» و حب مقام با حق پرستى در تضاد است.

«جاه طلبی» در کلام معصومین(ع) بشدت مورد نكوهش قرار گرفته و با عناوینی همچون «حب جاه»، «حبّ رياست» و گاه «حب شرف»، از آن یاد شده است. به عنوان نمونه:
1ـ پیامبر(صلى الله عليه وآله) در تأثير مخرّب اين رذيله اخلاقى در دين انسان می فرمایند: «ما ذِئبانِ ضارِيانِ اُرْسِلا فِى زَرِيبَةِ غَنَم اَكْثَرُ فَساداً فِيها مِنْ حُبِّ الْمال وَ الْجاهِ فِى دِينِ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ»(1)؛ (دو گرگ درنده كه در آغل گوسفندان رها شوند فساد و خرابى آنها بيشتر از حبّ مال و مقام در دين انسان مسلمان نيست). مطابق اين بيان، جاه طلبى و مقام پرستى، دين و ايمان انسان را بر باد مى دهد، همان گونه كه گرگ گرسنه گوسفندان را.
2ـ در حديث ديگرى از همان حضرت مى خوانيم: «حُبُّ الْجاهِ وَ الْمالِ يُنْبِتانِ النِّفاقَ فِى الْقَلْبِ كَما يُنْبِتُ الْماءُ الْبَقْلَ»(2)؛ (علاقه شديد به مقام و مال، نفاق را در قلب انسان مى رويانند، همان گونه كه آب سبزه را مى روياند).
3ـ امام صادق(عليه السلام) در این رابطه مى فرمایند: «مَنْ طَلَبَ الرِّئاسَةَ هَلَكَ»(3)؛ (كسى كه طالب مقام باشد [و دلباخته آن گردد] هلاك مى شود).
4ـ اهميت اين مسأله به قدرى است كه امام صادق(علیه السلام) نسبت به آغازین نشانه هاى آن هشدار داده و می فرمایند: «اِيّاكُمْ وَ هؤلاءِ الرُّؤَساءِالَّذِينَ يَتَرأَّسُون فَوَاللّهِ ما خَفَفْتِ النِّعالُ خَلْفَ رَجُل اِلاّ هَلَكَ وَ اَهْلَكَ»(4)؛ (از اين گروه رياست طلب بپرهيزيد، به خدا سوگند صداى كفشها پشت سر كسى بلند نمى شود مگر اينكه هم خودش هلاك مى شود و هم ديگران را هلاك مى كند). بر اساس این حدیث، محرومان غالباً انسان های فقیر و پابرهنه ای بودند و كفشهاى صدادار مربوط به دنياپرستان و ثروتمندان بود، بديهى است كه اين افراد براى خدا و معنويت دنبال كسى نمى روند.
5ـ رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) در حديثی ديگر، درباره ريشه هاى اصلى گناهان می فرمایند: «اَوَّلُ ما عَصِى اللّهُ تَبارَكَ وَ تَعالى بسِتِّ خِصال حُبِّ الدُّنْيا وَ حُبِّ الرِّياسَةِ وَ حُبِّ الطَّعامِ وَ حُبِّ النِّساءِ وَ حُبِّ النَّوْمِ وَالرّاحَةِ»(5)؛ (نخستين گناهانى كه در جهان در برابر فرمان پروردگار انجام گرفت به سبب شش چيز بود: دنيا پرستى، عشق به مقام، علاقه شديد به غذاهاى رنگين، علاقه شديد به زنان و علاقه به خواب و راحتى).
6ـ امام صادق(عليه السلام)، در رابطه با جاه طلبی و خوف خدا مى فرمایند: «اِنَّ حُبَّ الشَّرَفِ وَ الذِّكْرِ لا يَكوُنانِ فِى قَلْبِ الْخائِفِ الرّاهِبِ»(6)؛ (علاقه به مقام و اسم و آوازه در قلب كسى كه خوف خدا دارد و از او ترسان است نخواهد بود).
7ـ همان امام معصوم(علیه السلام)، در حدیثی با اشاره به تضاد جاه طلبی با حق پرستی مى فرمایند: «مَنْ طَلَبَ الرِّئاسَةَ بِغَيْرِ حَقٍّ حُرِمَ الطّاعَةُ لَهُ بِحَقٍّ»(7)؛ (كسى كه رياست را به ناحق طلب كند از اطاعت خداوند به حق محروم خواهد شد). اين احاديث، زشتی جاه طلبی را آشکارا بیان می کنند.(8)