آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام صادق(علیه السّلام) قرآن را به عنوان اصل و حدیث را به عنوان فرع مطرح کرده و ملاک درستی و نادرستی حدیث را مطابقت حدیث با قرآن دانسته و به شیعیان خود دستور می دادند تا حدیثی را درست بدانند که مطابق با قرآن باشد. از این رو امام(ع) در نقل های بسیاری فرمودند: «حدیثی که کتاب خدا آن را تأیید نکند، باطل است». در واقع این نگرش مانع بسیاری از کجروی های فکری در جامعه ‌شد.

امام صادق(علیه السّلام) قرآن را به عنوان اصل و حدیث را به عنوان فرع مطرح کرده و ملاک درستی و نادرستی حدیث را مطابقت حدیث با قرآن دانستند. این اصلی بود که سایر امامان(علیهم السّلام) نیز آن را ترویج می‌ کردند.(1) امام صادق(علیه السّلام) به شیعیان خود دستور دادند تا حدیثی را درست بدانند که مطابق با قرآن باشد. در نقل‌ های مکرری از امام صادق(علیه السّلام) آمده است که: «اِذَا وَرَدَ عَلَیْکُمْ حَدِیثٌ فَوَجَدْتُمُوهُ لَهُ شَاهِداً مِنْ کِتَابِ اللهِ اَوْ مِنْ قُوْلِ رَسُولِ اللهِ وَ اِلَّا فَالَّذِی جَاءَکُمْ بِهِ اَوْلَی بِهِ»(2)؛ (زمانی که حدیثی به دست شما می‌ رسد، اگر شاهدی از قرآن یا حدیث رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله) بر آن بود، بپذیريد؛ در غیر این صورت این حدیث برای همان کسی باشد که حدیث را برای شما نقل کرده). و نیز فرمود: «مَا أتَاکُمْ عَنَّا مِنْ حَدِیثٍ لَایُصَدِّقُهُ کِتَابُ اللهِ فَهُوَ بَاطِلٌ»(3)؛ (حدیثی که کتاب خدا آن را تأیید نکند باطل است).
همچنین در روایت دیگری می فرمایند: «مَا لَمْ یُوَافِقْ مِنَ الْحَدِیثِ الْقُرْآنُ، فَهُوَ زُخْرُفٌ»(4)؛ (حدیثی که مطابق با قرآن نباشد، نادرست است). این نگرش که قرآن حاکم بر حدیث است، مانع بسیاری از کجروی‌ های فکری می‌ شد که نشأت گرفته از نظریه «السنة قاضیة علی الکتاب» بود. چنانکه این نگرش، مانعی بر سر راه افکار و اندیشه‌ های غالیان بود که با طرح احتمال تحریف قرآن می‌ کوشیدند تا مطالب نادرست خود را به نام ائمه و به عنوان حدیث نشر دهند.
امام صادق(علیه السّلام) خود از مفسران بنام قرآن بودند که اخبار تفسیری آن حضرت در «مجمع البیان» و پیش از آن در «تفسیر قمی» و «تفسیر عیاشی» آمده است. حضرت درباره قرآن می‌ فرمودند: «اِنَّ الْقُرْآنَ حَیٌّ لَمْ یَمُتْ وَ اِنَّهُ یَجْرِی کَمَا یَجْرِی اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ کَمَا یَجْرِی الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ».(5) چنان که فرمودند: «اِنَّ الْقُرْآنَ فِی کُلِّ زَمَانٍ جَدِیدٍ»(6)؛ (قرآن در هر زمان، تازه و جدید است).
افزون بر اینها، امام صادق(علیه السّلام) با طرح روایاتی در زمینه فضائل خواندن سوره‌ های قرآن، کوشیدند تا قرآن را در جامعه اسلامی احیا کنند. در روایتی از آن حضرت نقل شده است که روز قیامت سه چیز به خداوند شکایت خواهند کرد ...سوم: «مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَیْهِ الْغُبَارُ لَایُقْرَأُ فِیهِ»(7)؛ (قرآنی که غبار آن را گرفته و خوانده نمی‌ شود). حضرت اصرار داشتند که حتی تاجر باید شب که از بازار به خانه بر می‌ گردد، سوره‌ای از قرآن بخواند.(8) نیز حضرت تأکید داشت تا قرآن را با حزن بخوانند.(9)،(10)