آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در مورد جایگاه گنهکاران در قیامت می فرماید: «[گنهکاران در برابر صحنه وحشتناکی قرار می گیرند] در جايگاهى تنگ، در ميان مشكلاتى بزرگ و آتشى پرسوز كه فريادش بلند، زبانه هايش آشكار، غرّش آن پر هيجان، شعله هايش فروزان، خاموشي آن دور از انتظار، آتشگيره اش شعله ور، تهديدش مخوف، قرارگاهش [بر اثر دودهاى متراكم] تاريك و جوانبش تيره و ظلمانى، ديگ هايش جوشان و امورش سخت و وحشتناك است».

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 190 «نهج البلاغه» به بحث از مواقف قیامت پرداخته و مى فرمايد: ([سپس هنگامى كه مردم به عرصه محشر مى آيند گنهكاران در برابر صحنه وحشتناكى قرار مى گيرند] در جايگاهى تنگ، در ميان مشكلاتى بزرگ و آتشى پرسوز كه فريادش بلند، زبانه هايش آشكار، غرّش آن پر هيجان، شعله هايش فروزان، خاموشيش دور از انتظار، آتشگيره اش شعله ور، تهديدش مخوف، قرارگاهش [بر اثر دودهاى متراكم] تاريك و جوانبش تيره و ظلمانى، ديگ هايش جوشان و امورش سخت و وحشتناك است)؛ «فِي مَوْقِفٍ ضَنْكِ(1)الْمَقَامِ، وَ أُمُورٍ مُشْتَبِهَةٍ عِظَامٍ، وَ نَارٍ شَدِيدٍ كَلَبُهَا(2)، عَالٍ لَجَبُهَا(3)، سَاطِعٍ لَهَبُهَا، مُتَغَيِّظٍ زَفِيرُهَا، مُتَأَجِّجٍ(4)سَعِيرُهَا، بَعِيدٍ خُمُودُهَا، ذَاك(5)وُقُودُهَا، مَخُوفٍ وَعِيدُهَا، عَمٍ(6)قَرَارُهَا، مُظْلِمَةٍ أَقْطَارُهَا، حَامِيَةٍ قُدُورُهَا، فَظيعَةٍ أُمُورُهَا».
تعبير به «موقف» اشاره به صحنه قيامت يا عرصه دوزخ است، به قرينه وصفى كه بعد از آن آمده است و قابل توجّه اينكه امام(عليه السلام) در اين عبارت و اوصاف دوازده گانه اى كه براى آتش جهنّم بر شمرده، همه ويژگى هاى اين اعجازات الهى را با دقّت و فصاحت تمام بيان كرده، به گونه اى كه پشت گنهكاران را مى لرزاند.
آتش سوزان و خطرناك، آتشى است كه هم شعله هايش شديد باشد و هم بر اثر انفجاراتى كه در آن رُخ مى دهد صداى وحشتناكى از آن برخيزد؛ به آسانى خاموش نشود و آتش گيره اش كاملا آماده شعله ور شدن باشد؛ دودهاى انبوه و كُشنده درون و اطرافش را فرا گيرد به گونه اى كه روز روشن در درون آن همچون شب ظلمانى گردد. امام(عليه السلام) اين اوصاف را چنان بيان مى كند كه گويى با چشم خود همه را در پشت پرده غيب مى بيند.(7)