آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«حَىّ» از ماده «حيات» در دو معناى حيات در برابر مرگ و حيا در مقابل وقاحت و بى شرمى به كار رفته است. ولى بعضى از محققان لغت هر دو را به يك ريشه باز گردانده و گفته اند حيا و استحياء نيز نوعى طلب زندگی و سالم ماندن است. به هر حال حيات معناى گسترده اى دارد كه گاه در مورد زمين يا گياهان، گاه در مورد حيوانات، گاه در مورد انسان يا مطلق حيات و ممات يا در مورد حيات معنوي و گاه در مورد حيات آخرت به كار مى رود.

«حَىّ» از ماده «حيات» به گفته «مقائيس اللّغه» اين ماده در اصل داراى دو معنى است: «يكى حيات در برابر مرگ و ديگرى حيا، نقطه مقابل وقاحت و بى شرمى». ولى بعضى از محققان لغت هر دو را به يك ريشه باز گردانده و گفته اند حيا و استحياء نيز نوعى طلب «حيات» و سلامت است، در برابر وقاحت و بى شرمى كه نوعى از دست دادن زندگى و سلامت محسوب مى شود.
به هر حال حيات معنى گسترده اى دارد كه گاه در مورد زمين يا گياهان به كار مى رود، مانند «وَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا»(1)؛ (و زمين را پس از مردنش حيات مى‌ بخشد). و گاه در مورد حيوانات، مانند سخن ابراهيم(عليه السلام) كه عرض مى كند: «رَبِّ أَرِني كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى»(2)؛ (پروردگارا! به من بنمايان چگونه مردگان را زنده مى كنى؟). و يا در مورد انسان، مانند: «وَ هُوَ الَّذِي أَحْياكُمْ»(3)؛ (و او كسى است كه شما را زنده كرد).
يا مطلق حيات و ممات، مانند: «يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ»(4)؛ (او زنده را از مرده بيرون مى آورد.) يا در مورد حيات معنوي، مانند: «يَا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ»(5)؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مى خواند كه شما را حيات مى بخشد) و گاه در مورد حيات آخرت به كار مى رود، مانند: «وَ إِنَّ الدّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ»(6)؛ (و فقط سراى آخرت، سراى زندگى[واقعى] است).(7)