آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

يكي از آياتي كه دلالت بر ظهور امام زمان(عج) دارد «آيه استضعاف» است. خداوند در اين آيه می فرماید: «اراده ما بر اين قرار گرفته كه بر مستضعفين زمين منت بگذاريم و آنها را پيشوايان و وارثين [روى زمين] قرار دهيم». مصداق كامل آیه، حكومت حضرت مهدى(عج) در عصر ظهور است. امام صادق(ع) فرمود: «همانا آيه مخصوص به صاحب امرى است كه در آخرالزمان ظهور كرده و جباران و فرعونيان را نابود خواهد كرد، او شرق و غرب زمين را مالك مى شود. پس زمين را پر از عدل مى كند همان گونه كه پر از ظلم شده باشد».

يكي از آياتي كه دلالت بر ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) دارد «آيه استضعاف» است. خداوند متعال در اين آيه مى فرمايد: «وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين‏َ»(1)؛ (اراده ما بر اين قرار گرفته كه بر مستضعفين زمين منت بگذاريم و آنها را پيشوايان و وارثين [روى زمين] قرار دهيم).
مطابق سياق آيه فوق، مفسران شيعه و اهل سنت شأن نزول آيه را مربوط به قوم بنى اسرائيل مى دانند.(2) آنان بودند كه روى زمين به استضعاف كشيده شدند و خداوند آنها را بر فرعونيان پيروز گرداند؛ ولى ظاهر آيه دلالت بر قانون كلى و اراده هميشگى خداوند نسبت به مستضعفين تا روز قيامت دارد، خداوند اراده كرده كه به حسب شرايط خاص مستضعفين را بر مستكبرين عالم پيروز گرداند كه نمونه اى از آن، تحقق مشيت الهى نسبت به پيروزى بنى اسرائيل و زوال حكومت فرعونيان بود.

اما نمونه كاملتر آن، حكومت پيامبر اسلام(صلی الله علیه و اله) بعد از ظهور اسلام است و مطابق روايات اسلامى مصداق كاملتر آن، حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) در عصر ظهور است كه خداوند حكومت او را - كه همان حكومت مستضعفين است - در سرتاسر گيتى گسترش خواهد داد و كره زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد. اين معنا را مى توان از قرائنى به دست آورد:
1. اراده خداوند در آيه به صيغه مضارع «نُريدُ» آمده كه دلالت بر استمرار دارد.
2. اراده حتمى الهى بر عنوان «مستضعفين» وارد شده و مستضعفينِ بنى اسرائيل خصوصيتي ندارند.
3. رواياتى كه از طرق شيعه و سنى در ذيل آيه وارد شده دلالت بر عموميت اين سنت الهى دارد؛ امام صادق(عليه السلام) فرمود: «همانا آيه، مخصوص به صاحب امرى است كه در آخر الزمان ظهور كرده و جباران و فرعونيان را نابود خواهد كرد، او شرق و غرب زمين را مالك مى شود پس زمين را پر از عدل مى كند همان گونه كه پر از ظلم شده باشد».(3)
حضرت على(عليه السلام) نیز در این باره فرموده اند: «دنيا بعد از آنكه در برابر ما همچون شتر بد خُلق چموشى و سركشى كرد به سوى ما روى مى آورد و در برابر ما رام مى شود»، آن گاه اين آيه را تلاوت نمود: «وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ ...».(4)،(5)