آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«تهذیب الاسماء و اللغات» توسط ابو زکریا یحیى بن شرف بن حسن بن حسین حزامى حورانى، محیى الدین نَوَوى شافعى دمشقى (631ـ676ق) نوشته شده است. این کتاب یکى از مهم ترین منابع رجال و راویان حدیث و نیز شرح اصطلاحات و لغات به کار رفته در احادیث نبوى است. اهمیت کتاب نَووى در این است که هم از لحاظ صحابه شناسى و رجالى و هم از جهت حدیث شناسى و فقه الحدیث شایان توجه و دقت است و متاخران علماى اهل سنت مثل ذهبى، ابن حجر عسقلانى، دمیرى، و قلقشندى از آن بهره برده اند. از جمله نکات شایان اهمیت این کتاب و البته غالب آثار نووى این است که احادیث و مسائل مربوط به تاریخ و عقاید شیعه مثل غدیر خم را به طور صریح نقل و شرح کرده است. نَوَوى نظرات فقهى و عقیدتى بسیار نزدیک به نظرات شیعه را اظهار کرده است که علماى شیعه براى ابطال نظرات و بدعت هاى وهابیون به آنها استناد کرده اند.

این کتاب توسط ابو زکریا یحیى بن شرف بن حسن بن حسین حزامى حورانى، محیى الدین نَوَوى شافعى دمشقى (631ـ676ق) نوشته شده است. این کتاب یکى از مهم ترین منابع رجال و راویان حدیث و نیز شرح اصطلاحات و لغات به کار رفته در احادیث نبوى است.
شیوه تدوین کتاب تهذیب الاسماء و اللغات:
 کتاب از دو بخشِ نام هاى راویان و شرح اصطلاحات تنظیم شده است به گونه اى که بخش اول در دو فصل اسامى مردان و اسامى زنان ترکیب یافته است. در فصل مربوط به اسامى مردان هشت نوع اسم به ترتیب زیر طبقه بندى شده است:
1ـ نام هاى صحیح مثل محمد، ابراهیم و اسماعیل؛ 2ـ کنیه ها مانند ابو القاسم و ابوحفص؛ 3ـ نسب ها، لقب ها و قبایل راویان مثل زهرى، اوزاعى، قریش و خزاعه؛ 4ـ کسانى که با ابن فلان و ابن فلانه یا برادر، خواهر، عمو و دایى فلان مانند ابن ابى سعید، ابن ابى لیلى و ابن ام کلثوم شناخته شده اند؛ 5ـ کسانى که از آنها با عنوان فلان عن ابیه عن جده یاد شده است؛ 6ـ راویانى که با عنوان زوج فلانه یا زوجه فلان از آنها یاد شده است؛ 7ـ اصطلاحات مبهم رجال مثل رجل، شیخ، و بعض العلماء 8ـ اسامى و نسب هایى که غلط و نادرست ثبت و نقل شده اند.
فصل دوم یعنى اسامى مربوط به زنان نیز همان انواعى که درباره مردان ذکر شد در اینجا نیز به چشم مى خورد و فقط نوع پنجم را که فلانه عن امها عن جدتها هست ندارد؛ زیرا چنین تعبیرى در منابع حدیثى و رجالى ذکر نشده است.
بخش مربوط به لغات و اصطلاحات نیز _بر اساس حروف اصلى کلمات_ به ترتیب حروف الفبایى تنظیم شده است.
خود نَووى در مقدمه کتابش چند کتاب را نام برده که قبل از کتابش تدوین شده است:
مختصر ابو ابراهیم مزنى، المهذب شیرازى، التنبیه ابواسحاق شیرازى، الوسیط، الروضه، و الوجیز ابوالقاسم رافعى که نَووى کتاب تهذیب الاسماء خود را به عنوان خلاصه اى بر کتاب الوجیز رافعى نوشته است.
اهمیت کتاب تهذیب الاسماء و اللغات:
اهمیت کتاب نَووى در این است که هم از لحاظ صحابه شناسى و رجالى و هم از جهت حدیث شناسى و فقه الحدیث شایان توجه و دقت است و متاخران علماى اهل سنت مثل ذهبى، ابن حجر عسقلانى، دمیرى، و قلقشندى از آن بهره برده اند. از جمله نکات شایان اهمیت این کتاب و البته غالب آثار نووى این است که احادیث و مسائل مربوط به تاریخ وعقاید شیعه مثل غدیر خم را به طور صریح نقل و شرح کرده است. به ویژه اینکه نظرات فقهى و عقیدتى بسیار نزدیک به نظرات شیعه را اظهار کرده است که علماى شیعه براى ابطال نظرات و بدعت هاى وهابیون به آنها استناد کرده اند.
این کتاب بارها در کشورهاى اسلامى مثل مصر و لبنان چاپ شده است و توسط وستلفید آلمانى تصحیح و منتشر شده است.