پاسخ اجمالی:
ابو الحسین احمد بن علی بن احمد بن عباس بن محمد بن عبد الله بن ابراهیم بن محمد بن عبد الله بن نجاشی اسدی صیرفی معروف به نجاشی(372ق ـ 450ق) یکی از بزرگترین دانشمندان کتاب شناس و شخصیت شناس شیعه در قرن پنجم به شمار می رود که در زمینه حدیث، رجال، تاریخ، فقه، و تفسیر تبحر و تخصص داشت. او در کوفه به دنیا آمد و در سامرا در گذشت، خاندان او که به «آل ابی السمال» شهرت داشتند از بزرگان کوفه و مورد تکریم و احترام اهل عراق بودند.
پاسخ تفصیلی:
ابو الحسین احمد بن علی بن احمد بن عباس بن محمد بن عبد الله بن ابراهیم بن محمد بن عبد الله بن نجاشی اسدی صیرفی معروف به نجاشی(372ق ـ 450ق) یکی از بزرگترین دانشمندان کتاب شناس و شخصیت شناس شیعه در قرن پنجم به شمار می رود که در زمینه حدیث، رجال، تاریخ، فقه، و تفسیر تبحر و تخصص داشت. او در کوفه به دنیا آمد و در سامرا در گذشت، خاندان او که به «آل ابی السمال» شهرت داشتند از بزرگان کوفه و مورد تکریم و احترام اهل عراق بودند. جدّ اعلای وی یعنی عبدالله بن نجاشی از اصحاب امام صادق علیه السلام و والی اهواز بوده است، او نزد برخی از اهل تراجم به ابن کوفی معروف شده است.
نجاشی پس از رشد در دامان پدر و اساتید شهر کوفه برای ارتقای دانش خود به شهرهای دیگر عراق مثل نجف و سامرا مسافرت کرده و از مشاهیر بغداد و نجف بهره برد.
اساتید نجاشی:
1ـ محمد بن محمد بن احمد بن داود که نجاشی از طریق او کتاب «الآداب» احمد بن علی رازی را نقل کرده است؛ 2ـ ابوالعباس احمد بن علی بن نوح سیرافی که از طریق او کتاب الاتباع و ترک المراء فی القرآن تالیف ابوالحسین محمد بن بحر رهنی شیبانی را نقل کرده و همچنین کتاب‌های خود سیرافی (مثل اخبار الوکلاء الاربعه لصاحب الامر علیه السلام) را نقل و روایت کرده است؛ 3ـ ابوالحسن محمد بن احمد بن علی بن الحسین بن شاذان قمی که از طریق او کتاب‌های پدرش را نقل و روایت کرده است؛ 4ـ ابوالحسن احمد بن محمد بن عمران بن موسی معروف به ابن جندی که کتاب الانواع را از محضرش شنیده است؛ 5ـ احمد بن عبدون معروف به ابن الحاشر که همچنین استاد شیخ طوسی نیز بوده است؛ 6ـ سید شریف ابو محمد حسن بن احمد بن قاسم بن محمد بن علی بن ابی طالب علیه السلام که همچنین استاد شیخ طوسی نیز بوده است؛ 7ـ ابوجعفر محمد بن هارون بن موسی تلعکبری؛ 8ـ ابوالحسن محمد بن جعفر تمیمی؛ 9ـ پدرش علی بن احمد نجاشی؛ 10ـ شیخ مفید؛ 11ـ حسین بن عبید الله غضائری؛ 12ـ سید مرتضی علم الهدی؛ 13ـ ابوالحسین احمد بن محمد بن علی بن سعید کوفی.
او شاگردان فراوانی در حدیث و رجال نیز تربیت کرده است.
شاگردان نجاشی:
1ـ شیخ نظام الدین ابوالحسن سلیمان بن حسن صهرشتی؛ 2ـ سید عماد الدین بن معبد حسنی مروزی؛ 3ـ شیخ طوسی 4ـ ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی.
او در طول مدت هشتاد ساله عمر خویش کتاب‌های ارزشمندی تالیف کرده است که به نوبه خود کم نظیر و بی بدیل است.
کتاب های نجاشی:
1ـ رجال نجاشی که معروفترین کتاب او است و یکی از منابع مهم رجال شیعه به شمارمی رود؛ 2ـ کتاب الکوفه؛ 3ـ انساب بنی نصر بن قعین؛ 4ـ مختصر الانواء و مواضع النجوم التی سمّتها العرب؛ 5ـ الجمعه و ما ورد فیها من الاعمال؛ 6ـ تفسیرالنجاشی؛ 7ـ اخبار بنی سنسن.
خدمت نجاشی به شیعه:
نجاشی در نیمه نخست قرن پنجم از جمله پیشتازان دفاع از حریم اندیشه و معارف شیعه بود و کتاب رجال او در واقع برای مقابله با شبهه افکنی برخی از مغرضان اهل سنت نسبت به بی اصل و نسب بودن علوم شیعه نوشته شده است، تا منابع دست اول و اصیل علوم این مذهب و شرح حال نویسندگان آنها را به همگان معرفی کند. دانشمندان اسلام به ویژه علمای تشیع نظرات او درباره راویان احادیث را مورد توجه و عنایت قرار داده و می گویند. «او آگاهترین شخص نسبت به احوال روایان و شخصیت‌های تاریخ اسلام(تا زمان خودش) بود» از این جهت نظرات او در کتاب رجال درباره جرح و تعدیل راویان مورد پذیرش همگان قرار گرفته است.
البته امروزه نسبت به تعضیف های وی درباره راویان تردیدها و تحقیق های فراوانی صورت گرفته است.
روش رجالی نجاشی:
نقل است که او از راویان ضعیف حدیث نقل نمی کرد و فقط از مشایخی روایت می کرد که مورد اعتماد همگان بودند. اما راویان ضعیف از منظر او به ویژه اساتیدش غالباً کسانی بودند که روایات فضائل و معارف والای اهل بیت علیهم السلام را نقل می کردند. و این علما آنان را به عنوان غلاه و منحرف تلقی می کردند؛ مثلاً راویانی که روایت درباره علم غیب امام معصوم یا عصمت پیامبران از سهو و خطا و غیر آن را نقل کرده اند، از نظر آنها ضعیف و غالی بودند. بنابراین برخی از نظرات آنها به ویژه نظرات نجاشی و استادش ابن غضائری و ابن نوح درباره تضعیف راویان چندان مورد پذیرش اهل تحقیق مثل آیه الله خوئی (رحمِ الله علیه) قرار نگرفته است.
به‌هرحال بررسی های او درباره اصحاب و راویان اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مورد توجه می باشد.
تنها اثر بر جای مانده از او یعنی رجال نجاشی(فهرست مصنفان شیعه) بارها در کشورهای اسلامی چاپ و منتشر شده است.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.