آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرائن نشان مى دهد كه منظور از ميزان، وسيله سنجش به معنى عام آن است؛ زيرا مى دانيم هر چيزى وسيله سنجش مناسب خود را دارد. بنابراین منظور از ميزان هاى سنجش اعمال، كسانى هستند كه اعمال نيكان و بدان را با اعمال آنها مى سنجند، چنانكه در روايت آمده است كه: «امير مؤمنان(ع) و امامان(ع) از فرزندان او ميزان هاى عدل قيامت هستند». در واقع اين شخصيت هاى بزرگ و نمونه، مقياس هاى سنجش اعمالند و اعمال هر كس به آن اندازه اى كه به آنها شباهت دارد «وزين» است و آنچه به آنها شباهت ندارد بي وزن يا كم وزن است.

آنها كه ترازوهاى آن جهان را هم چون ترازوهاى اين دنيا پنداشته اند مجبور شده اند كه براى اعمال انسانها در آنجا نوعى سنگينى و وزن قائل شوند تا با آن ترازوها قابل توزين باشد؛ ولى قرائن نشان مى دهد كه منظور از «ميزان»، وسيله سنجش به معنى عام آن است؛ زيرا مى دانيم هر چيزى وسيله سنجش مناسب خود دارد، وسيله سنجش حرارت را «ميزان الحراره» يا «دماسنج» مى گويند و وسيله هوا را «ميزان الهواء» يا «هواسنج».
بنابراين منظور از ميزان هاى سنجش اعمال، كسانى هستند كه اعمال نيكان و بدان را با اعمال آنها مى سنجند، چنانكه مرحوم علامه مجلسى از شيخ مفيد نقل مى كند كه در روايت آمده: «إنّ اَميرَ الْمؤمِنينَ وَ الأئمّةَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ(عليه السلام) هُمُ الْمَوازِينُ»(1)؛ (اميرمؤمنان و امامان از فرزندان او(عليهم السلام) ميزان هاى عدل قيامت هستند).
در «اصول كافى» و «معانى الاخبار» نيز از امام صادق(عليه السلام) نقل شده كه شخصى از معنى آيه: «وَ نَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ»(2)؛ (ما ترازوهاى عدل را در روز قيامت نصب مى كنيم) سؤال كرد، فرمود: «هُمُ الْاَنْبِياءُ وَ الاُوْصِياءُ»(3)؛ (ميزان هاى سنجش، همان پيامبران و جانشينان آنها هستند!).
در يكى از زيارات مطلقه اميرمؤمنان علي(عليه السلام) مى خوانيم: «اَلسَّلامُ عَلَى مِيزَانِ الأَعْمَالِ»(4)؛ (سلام بر ميزان سنجش اعمال!)
در واقع اين شخصيت هاى بزرگ و نمونه، مقياس هاى سنجش اعمالند و اعمال هر كس به آن اندازه اى كه به آنها شباهت دارد «وزين» است و آنچه به آنها شباهت ندارد بي وزن يا كم وزن است؛ حتى در اين جهان نيز اولياء الله مقياس سنجش اند؛ ولى در جهان ديگر اين مسأله به مرحله ظهور و بروز مى رسد.(5)،(6)