آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

معمولاً صيغه عقد ازدواج، مخصوصاً در نكاح دائم، توسّط وكيل اجراء مى گردد. بنابراين، محدوده وكالت وكيل «ايجاد عقد صحيح» مى باشد، نه ازدواجى كه فاسد است، و حرمت ابدى به دنبال داشته باشد. بدين جهت، چنانچه وكيل صيغه عقد ازدواج فاسدى را اجرا كند، چنين عقدى اثرى ندارد، زيرا از روى ناآگاهى خارج از محدوده وكالتش عمل كرده. بنابراين هيچ اثرى بر چنين نكاحى بار نمى شود. هر چند روابط زناشويى آن مرد و زن روابط حرامى محسوب نمى شود، زيرا تصوّر مى كردند زن و شوهر هستند، و در حقيقت احكام وطى به شبهه را دارد.

اگر مردي با زني در حال عدّه ازدواج كند، حكم به حرمت ابدى داده شده است، و اين موضوع مورد اتّفاق فقهاى شيعه است. اين حكم تعداد زيادى از خانواده ها را در بن بستى شديد قرار داده است.
آيا واقعاً هيچ راه چاره اى وجود ندارد؟ چنين خانواده هايى به يقين مقصّر، و در فراگيرى معارف دينى و احكام شرعى كوتاهى نموده، و خودشان براى خود مشكل آفريده اند. امّا آيا نمى توان راهكارى براى ازدواج مجدّد چنان زوج هايى پيدا كرد؟
ما پس از مطالعات مستمر و پيگير، و تلاشهاى علمى فراوان، و بحثهاى طولانى، و تفكّر و تعمّق و انديشه در زواياى مختلف اين مسأله پيچيده، به لطف پروردگار راه حلّى يافته ايم، كه براى اكثر آنها كارساز است، و آن اين كه:
در محيطهاى ما معمولاً صيغه عقد ازدواج، مخصوصاً در نكاح دائم، توسّط وكيل اجراء مى گردد. يعنى عروس و داماد به وكيل خود وكالت مى دهند كه صيغه صحيح نكاح را براى آنان جارى نموده، تا بتوانند در كنار هم تا آخر عمر با آرامش خيال زندگى كنند. بنابراين، محدوده وكالت وكيل «ايجاد عقد صحيح» مى باشد، نه ازدواجى كه فاسد است، و حرمت ابدى به دنبال داشته باشد. بدين جهت، چنانچه وكيل صيغه عقد ازدواج فاسدى را اجرا كند، چنين عقدى اثرى ندارد، زيرا از روى ناآگاهى خارج از محدوده وكالتش عمل كرده، و صيغه اى خوانده كه وكالت در آن نداشته است. بنابراين هيچ اثرى بر چنين نكاحى بار نمى شود؛ حت‍ی روابط زناشويى آن مرد و زن روابط حرامى محسوب نمى شود، زيرا تصوّر مى كردند زن و شوهر هستند، و در حقيقت احكام وطى به شبهه را دارد.
در يك جمله كوتاه، آنچه واقع شده (نكاح فاسد) مورد نظر عروس و داماد نبوده، و آنچه مورد نظر عروس و داماد بوده (نكاح صحيح) رخ نداده است. بنابراين در حقيقت عقدى از سوى زوجين نه مباشرتاً و نه وكالتاً انجام نشده، تا موجب حرمت ابدى شود.
اين، راهكارى مشروع و هماهنگ با ادلّه شرعى است، براى كسانى كه مبتلا به نكاح در عدّه مى شوند. البتّه ما استفاده از اين راهكار را به كسانى كه دست به چنين ازدواجهايى زده، و جدايى برايشان مشكل است توصيه مى كنيم. در غير اين صورت، بهتر است احتياط كنند، و از چنين ازدواجى چشم بپوشند.(1)