آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره عواقب استفاده افراطي از مباحات مى فرمايد: «به خود بيش از حدّ آزادى [در استفاده كردن از مباحات] ندهيد! كه استفاده افراطى از مباح و آزادى، شما را در طريق ظالمان قرار خواهد داد». تجربه هاى فراوان نيز نشان داده است آنها كه بيش از حدّ بر آزادى ها و استفاده از مباحات تكيه مى كنند، سرانجام در پرتگاه محرّمات سقوط خواهند كرد.

در خطبه 86 نهج البلاغه امام علی(عليه السلام) مى فرمايد: (به خود بيش از حدّ آزادى [در استفاده كردن از مباحات] ندهيد! كه استفاده افراطى از مباح و آزادى، شما را در طريق ظالمان قرار خواهد داد)؛ «وَ لَا تُرَخِّصُوا لِاَنْفُسِكُمْ، فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الظَّلَمَةِ».
تجربه هاى فراوان نيز نشان داده است، آنها كه بيش از حدّ بر آزادى ها و استفاده از مباحات تكيه مى كنند، سرانجام در پرتگاه محرّمات سقوط خواهند كرد. تشبيه جالبى در احاديث متعدّد آمده است كه محرّمات الهى را به غُرُقگاه و منطقه ممنوعه اى تشبيه كرده كه مرزهاى معيّنى دارد؛ سپس نَفْس آدمى را به گوسفندى تشبيه مى كند كه از آخرين منطقه آزاد استفاده مى كند و لب مرز قرار مى گيرد و چيزى نمى گذرد كه علف هاى ظاهراً شاداب آن طرف مرز، به او چشمك مى زند و او را به سوى خود مى كشاند.
انسان نيز چنين است؛ هنگامى كه تا آخرين مرز آزادى پيش رفت، نفسِ سركش، او را فريب مى دهد و هنگامى بيدار مى شود كه در ميان گناهان غوطه ور است. امام على(عليه السلام) مى فرمايد: «وَ الْمَعَاصِي حِمي اللّهِ، فَمَنْ يَرْتَعْ حَوْلَهَا يُوشَكُ أَنْ يَدْخُلَهَا»(1)؛ (گناهان، مناطق ممنوعه الهى است، هر كس به آن نزديك شود، بيم آن مى رود كه وارد آن شود) همان گونه كه اگر گوسفندان را در چراگاه، به نزديك مناطق ممنوعه ببرند، بيم آن مى رود كه به خطر بيفتند يا وارد مرتع ديگران شوند.
تعبير لطيفى كه در قرآن مجيد درباره بعضى از گناهان آمده و مى فرمايد به آن نزديك نشويد، نظير: «وَ لَاتَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ»(2)؛ (به اموال يتيمان نزديك نشويد)، «وَ لَاتَقْرَبُوا الزِّنَا»(3)؛ (به زنا نزديك نگرديد) و «وَ لَاتَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ»(4)؛ (به كارهاى زشت نزديك نشويد، آشكار باشد يا پنهان)، نشان مى دهد كه براى مصون ماندن از آلودگى به گناه، بهتر است انسان به مرز گناهان نزديك نشود و هر چيزى كه نام «مباح» بر آن گذارده شده است تا آخرين درجه براى خود، عملاً مجاز نشمرد.(5)