آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره اهمیّت حفظ کتاب و احکام الهی در نهج البلاغه مى فرمايد: «اى مردم! خدا را، خدا را، در نظر آوريد! در آنچه حفظ آن را درباره كتاب خود از شما خواسته است و حقوقى را كه نزد شما به وديعت گذارده، حفظ كنيد». سپس به بيان دليلى براى اين هشدار مهم پرداخته، مى فرمايد: «[اين به دليل آن است كه] خداوند شما را عبث و بيهوده نيافريده و مهمل نگذاشته و در جهل و نابينايى رها ننموده است؛ بلكه وظايف شما را دقيقاً تعيين فرموده و اعمال شما را مى داند و سرآمد عمرتان را مقرّر داشته است».

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 86 نهج البلاغه مى فرمايد: (اى مردم! خدا را، خدا را، در نظر آوريد! در آنچه حفظ آن را درباره كتاب خود از شما خواسته است و حقوقى را كه نزد شما به وديعت گذارده، حفظ كنيد)؛ «فَاللّهَ اللّهَ أَيُّهَا النَّاسُ، فِيمَا اسْتَحْفَظَكُمْ مِنْ كِتَابِهِ وَ اسْتَوْدَعَكُمْ مِنْ حُقُوقِهِ».
روشن است كه منظور از اين كتاب، قرآن مجيد است كه مردم موظّف به حفظ آن و احكام آنند و منظور از حقوقى كه به وديعت نزد بندگانش گذارده، احكام و دستورات و حلال و حرام اوست كه هرگونه كوتاهى در حفظ آن كتاب و اين حقوق، مسئوليّت عظيم الهى را در پى دارد.(1)
سپس به بيان دليلى براى اين هشدار مهم پرداخته، مى فرمايد: ([اين به دليل آن است كه] خداوند شما را عبث و بيهوده نيافريده و مهمل نگذاشته و در جهل و نابينايى رها ننموده است؛ بلكه وظايف شما را دقيقاً تعيين فرموده و اعمال شما را مى داند و سرآمد عمرتان را مقرّر داشته است!)؛ «فَإِنَّ اللّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثاً وَ لَمْ يَتْرُكْكُمْ سُدًى(2)وَ لَمْ يَدَعْكُمْ فِي جَهَالَةٍ وَ لَا عَمًى، قَدْ سَمَّى آثَارَكُمْ وَ عَلِمَ أَعْمَالَكُمْ وَ كَتَبَ آجَالَكُمْ».
در واقع در هر يك از اين شش جمله كوتاه كه مجموعاً دليلى براى هشدار پيش است، معنا و مفهوم آموزنده اى نهفته است كه آيات قرآنى نيز شاهد و گواه آن است.
نخست، اشاره به هدفدار بودن آفرينش انسان مى كند.
سپس، از وجود برنامه براى زندگى انسان، سخن به ميان آمده است.
در مرحله سوّم، از وجود رهبران و اسباب علم و آگاهى به انسانها سخن مى گويد.
در مرحله چهارم، بحث از تبيين وظايف آنهاست.
در جمله پنجم، از علم خدا به اعمال بشر، پرده بر مى دارد.
و در جمله ششم، سخن از محدود بودن عمر انسان و پايان پذيرى آن است.
بديهى است، اگر انسان به اين امور توجّه كند و با تمام وجودش آنها را باور داشته باشد، در حفظ «كتاب اللّه» و «ودايع و احكام الهى» تا آنجا كه توان دارد، خواهد كوشيد.(3)