آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مرحوم کلینی نقل می کند گروهی از شیعیان به امام علی(ع) عرض کردند برای تثبیت پایه های حکومتت اشراف را بر ما برتری ده و از بیت المال اموالی را بین آنان تقسیم نما. حضرت در پاسخ می فرماید: «آيا براى پيروزى، از ستم در حق كسانى كه بر آنها حكومت مى كنم، استمداد جويم؟». سپس می فرماید: «به خدا سوگند! من گِرد چنين كارى نمى گردم مادامى كه شب و روز طلوع و غروب دارند». در ادامه مى فرمايد: «اگر اين اموال از خودم بود به يقين در ميان آنها به طور مساوى تقسيم مى كردم، تا چه رسد به اين كه اموال خدا است».

مرحوم «كلينى» در آغاز روايتى كه از خطبه 126 نهج البلاغه آورده است از «ابى مخنف» چنين نقل مى كند: گروهى از شيعيان خدمت اميرمؤمنان(عليه السلام) رسيدند، عرض كردند چه مانعى دارد كه اموال بيت المال را بيرون آورى، و در ميان رؤسا و اشراف تقسيم كنى، و آنها را بر ما برترى بخشى و سهم ما را به آنها دهى تا پايه هاى حكومتت محكم شود سپس به برنامه تقسيم بالسويّه وعدالت در رعيت باز گردى؟!

امام(عليه السلام) از اين پيشنهاد ناراحت شد و اين خطبه را ايراد فرمود و با صراحت فرمود: براى رسيدن به يك هدف مقدّس نبايد از وسيله نامقدّس و گناه آلود استفاده كرد، كه اين كار با منطق اسلام سازگار نيست، حضرت فرمودند: (آيا به من پيشنهاد مى كنيد كه براى پيروزى خود، از جور و ستم در حق كسانى كه بر آنها حكومت مى كنم، استمداد جويم؟!)؛ «أَتَأْمُرُونِّي أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِيمَنْ وُلِّيتُ عَلَيْهِ». مگر هدف حكومت، اجراى عدالت نيست؟ چگونه شما پيشنهاد مى كنيد كه با ظلم و ستم، پايه هاى حكومت را محكم كنم؟! اين تناقضى است آشكار، و پيشنهادى است بر خلاف رضاى پروردگار!
سپس فرمود: (به خدا سوگند! من گِرد چنين كارى نمى گردم مادامى كه شب و روز پشت سرهم در آيند، و ستارگان آسمان در پى هم طلوع و غروب دارند!)؛ «وَ اللهِ لاَ أَطُورُ(1)بِهِ مَا سَمَرَ سَمِيرٌ(2)، وَ مَا أَمَّ(3)نَجْمٌ فِي السَّمَاءِ نَجْماً».
امام(عليه السلام) براى بيان عزم راسخ خود در اين كار صريحترين و محكم ترين جمله ها را فرموده، از يكسو به نام خدا سوگند ياد مى كند از سوى ديگر جمله «لا اَطُوُر» را به كار مى برد كه مفهومش اين است، نه تنها چنين كارى نمى كنم بلكه نزديك و گرداگرد آن نيز نخواهم آمد، واز سوى سوّم به حركت مستمر و جاودانى ستارگان در آسمان و شب و روز در پهنه زمين اشاره مى كند، كنايه از اين كه، اگر عمر جاودان هم داشته باشم هرگز آلوده چنين تبعيض و جور و ستمى نخواهم شد.
و براى تأكيد بيشتر مى فرمايد: (اگر اين اموال از خودم بود به يقين در ميان آنها به طور مساوى تقسيم مى كردم، تا چه رسد به اين كه اين اموال، اموال خدا است [و متعلق به بيت المال مسلمين است])؛ «لَوْ كَانَ الْمَالُ لِي لَسَوَّيْتُ بَيْنَهُمْ، فَكَيْفَ وَ إنَّمَا الْمَالُ مَالُ اللهِ».
گر چه بيان اين سخنان براى گروهى ظاهر بين و كوتاه نظر و آنها كه حقيقت را در پاى مصلحت قربانى مى كنند ناخوشايند بود ولى در مقابل، سنّت پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) و تعليمات قرآن مجيد و ارزش هاى والاى اسلامى را با اين سخن احيا فرمود.(4)