آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن درباره يهود و نصارى مى فرمايد: «آنها گفتند: هيچكس جز يهود يا نصارى هرگز داخل بهشت نخواهد شد». آنها آنقدر خودبرتربين بودند كه بهشت را دربست مخصوص خود مى دانستند و حتّى اعتنايى به مؤمنان ديگر نداشتند. قرآن در پاسخ آنها مى گويد: «اين آرزوى آنهاست». آرزويى بى دليل و بى مأخذ و دور از واقعيت كه هرگز به آن نخواهند رسيد. سپس روى سخن را به پيامبر(ص) كرده مى گويد: «به آنها بگو دليلتان را بياوريد اگر راست مى گوئيد».

خداوند در سوره بقره، آیه 111 از عقيده يهود و نصارى نسبت به معاد سخن مى گويد و مى فرمايد: (آنها گفتند: هيچكس جز يهود يا نصارى هرگز داخل بهشت نخواهد شد)؛ «وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ اِلاَّ مَنْ كانَ هُوْداً اَوْ نَصارَى». آرى آنها آنقدر خودبرتربين بودند كه بهشت را دربست مخصوص خود مى دانستند و حتّى اعتنايى به مؤمنان ديگر نداشتند. قرآن در پاسخ آنها سخن مى گويد: (اين آرزوى آنهاست)؛ «تِلْكَ اَمانِيُّهُمْ»، آرزويى بى دليل و بى مأخذ و دور از واقعيت كه هرگز به آن نخواهند رسيد. سپس روى سخن را به پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) كرده مى گويد: (به آنها بگو دليلتان را بياوريد اگر راست مى گوئيد!)؛ «قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ».
اين انحصارطلبى بر چه معيار عقلى استوار است و كدام دليل مى گويد كه لطف خدا مخصوص شماست و شامل حال ديگران نخواهد شد؟ اصولا چگونه ممكن است اين تبعيض با عدالت خداوند سازگار باشد و مؤمنان نيكوكار را به زعم شما از بهشت محروم سازد؟ به فرض كه آنها مدعى ابديت دين خود بودند، چرا درباره امت هاى پيشين كه تابع انبياء سلف بودند و به وظائف خود عمل كرده بودند، چنين قضاوتى داشتند؟ اينها همه نشان مى دهد كه آنها در انحصارطلبى بهشت تنها تابع اوهام خويش كه از خودخواهى ها سرچشمه مى گرفت بودند.
قابل توجه اينكه «امانىّ» جمع «امنيه» به معناى آرزوست (جمعى از مفسّران تصريح كرده اند كه به معناى آرزوهايى است كه انسان به آن نمى رسد). بنابراين «امانى» به معناى آرزوهاست و معناى جمع را مى بخشد، در حالى كه انحصارطلبى بهشت فقط يك «آرزو» بود. بعضى گفته اند: اين به خاطر آن است كه اين يك آرزو، آرزوهاى ديگرى را نيز به دنبال داشت و آن نجات از عذاب الهى، هول و ترس محشر و آسان بودن حساب و مسائل ديگرى از اين قبيل است.
بعضى ديگر گفته اند: آرزو وقتى بسيار بزرگ باشد در حكم «آرزوها» است و اين تعبير لطيفى است كه نشان مى دهد تا چه حد آنها دور از واقعيت فكر مى كردند؟ اين احتمال نيز وجود دارد كه چون هر يك از آنها چنين آرزويى را داشتند و يا حتّى يك نفر از آنها بارها اين آرزو را در سر مى پروراند، لذا به صورت جمع مطرح شده تا معلوم شود اين پندار منحصر به فرد خاصّى يا مقطع خاصى نبوده؛ بلكه جنبه عمومى و مستمر داشته است.(1)