آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اكثر دانشمندان اسلامى معتقدند بهشت و دوزخ هم اكنون وجود دارد و دليلشان آيات قرآن است. در مقابل بعضى از علمای قدیم معتقد بودند بهشت و دوزخ فعلاً وجود خارجى ندارد و بعداً ايجاد مى شود. آنها براى اثبات مدعاى خود به آيه شريفه: «همه چيز جز ذات پاك او فانى مى شود» استدلال كرده اند. در پاسخ آنها بايد گفت: بهشت و دوزخ در باطن اين عالَمند نه در ظاهرِ آن و فنا و هلاكت مربوط به ظواهر اين جهان است. برخى نيز گفته اند آنچه فانى و هلاك مى شود تنها جهان ماده است كه بواسطه علل مادى ايجاد شده است.

اكثريت دانشمندان اسلامى معتقدند كه بهشت و دوزخ هم اكنون وجود دارد و براى اثبات اين عقيده به بعضى از آيات «قرآن» استدلال كرده اند؛ ولى بعضى از علماى كلام مانند ابو هاشم و عبد الجبار كه دو نفر از متكلمان قديم هستند عقيده دارند كه بهشت و دوزخ الآن وجود خارجى ندارند و بعداً ايجاد مى شوند، آنها براى اثبات مدعاى خود به آيه شريفه: «كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهُ»(1)؛ (همه چيز جز ذات پاك او فانى مى شود) استدلال كرده اند كه اگر آنها الآن موجود باشند بايد در پايان اين جهان فانى شوند و در اين صورت اين با آيه ديگر «قرآن» كه مى گويد: «اُكُلُها دائِمٌ»(2)؛ (ميوه هاى بهشت هميشگى است). منافات دارد.(دقت كنيد)
مرحوم علّامه حلّى در پاسخ اين استدلال مى گويد: «هلاك و فنا» كه در آيه آمده است به معناى خارج شدن از قابليت استفاده است و مسلّم است هنگامى كه انسانها و عموم مكلّفين فانى شوند بهشت بلااستفاده خواهد بود.
پاسخ ديگرى كه مى توان به اين سؤال داد اين است كه: بهشت و دوزخ در ظاهرِ اين جهان نيستند؛ بلكه در باطن اين عالَمند و فنا و هلاكت مربوط به ظواهر اين جهان است.
بعضى نيز گفته اند آيه: «كُلُّ شَىْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهُ» مى گويد ذات خداوند و آنچه بدون علل مادى و با عنايت او خلق شود جاودانى است و كلمه «وَجْه الله» همه آنها را از جمله بهشت و دوزخ شامل مى شود، آنچه فانى و هلاك مى شود اين جهان ماده است كه به وساطت علل مادى ايجاد شده است.(3)