آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مشكل معاد جسمانى اين است كه براى بازگشت همه انسان ها جا نخواهد بود؛ زيرا هم اكنون كره زمين در برخي نقاط جا براى نسل موجود ندارد و كارشناسان هشدار مى دهند كه با این شتاب و آهنگ رشد جمعيت، بزودي محيط كره زمين براى يك نسل تنگ خواهد بود. اما در معاد روحانى مشكلى وجود ندارد؛ چرا كه در جهانِ ارواح، مزاحمتى نيست. در جواب باید گفت: طبق آيات قرآن يا كره زمين به اندازه وسعت آسمان ها و زمين گسترش مي يابد كه بهشت و دوزخ و همه انسان ها را در خود جاى مي دهد و يا انسان ها بعد از قيامت از كره زمين به جاى ديگرى منتقل مى شوند.

اين مشكل، ذهن جمعى را به خود مشغول ساخته كه اگر معاد جسمانى باشد و همه مردم جهان در سراسر تاريخ همزمان رستاخيز داشته باشند كره زمين گنجايش همه آنها را نخواهد داشت، خلاصه اينكه اگر تمام مشكلات در مورد معاد جسمانى حل شود، تازه براى بازگشت اين همه انسان جا نخواهد بود؛ زيرا هم اكنون وسعت كره زمين در پاره اى از نقاط براى نسل موجود كم است و كارشناسان جمعيتى هشدار مى دهند كه اگر آهنگ رشد جمعيت با همين شتاب پيش رود چيزى نمى گذرد كه محيط كره زمين براى يك نسل تنگ خواهد بود، حال فكر كنيد اگر همه نسل هاى گذشته و آينده يكجا جمع شوند چه خواهد شد؟! اما اگر معاد روحانى باشد، مشكلى از اين نظر نخواهيم داشت؛ چرا كه در جهانِ ارواح، مزاحمتى نيست.
طرح كنندگان اين اشكال از يك نكته غفلت كرده اند كه طبق صريح آيات قرآن، معاد در كره زمين به شكل كنونيش انجام نمى گيرد؛ بلكه اين زمين دگرگون مى شود: «يَوْمَ تُبَدَّلُ الاْرْضُ غَيْرَ الاْرْضِ وَ السَّمواتُ»(1)؛ (آن روز كه اين زمين به زمين ديگر و آسمان ها به آسمان هاى ديگرى مبدل مى شوند). و نيز قرآن مجيد مى گويد: وسعت بهشت به اندازه پهنه زمين و آسمان هاست: «سابِقُوا اِلى مَغْفِرَة مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّة عَرْضُها كَعَرْضِ السّماءِ وَ الاْرْضِ»(2)؛ (سبقت گيريد به سوى آمرزش پروردگارتان و بهشتى كه پهنه آن همانند پهنه آسمان و زمين است). از اين آيات و پاره اى ديگر از آيات قرآن مجيد استفاده مى شود كه يا كره زمين آنقدر وسعت و گسترش پيدا مى كند تا به اندازه وسعت آسمان ها و زمين گردد كه بهشت و دوزخ و همه انسان ها را در خود جاى دهد و يا انسان ها بعد از رستاخيز از كره زمين به جاى ديگرى منتقل مى شوند و در هر صورت مشكلى از نظر كمبود جا براى معاد جسمانى همه انسان ها باقى نخواهد ماند و مشكل مسكن كه فكر اين «ايراد كنندگان» را به خود مشغول داشته براى بهشتيان و دوزخيان حل شده است!(3)