آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گروهی از روایات مقدار «تعزیر» را در اختیار حاکم شرع قرار داده است؛ مانند روایت سماعه که مى گويد: «... از او در مورد تعزير شاهدان زور پرسيدم؟ حضرت فرمود: آنها تازيانه مى خورند، و مقدار آن بستگى به نظر حاكم شرع دارد». تمام رواياتی كه سخن از لزوم اجراى تعزير مى گويد، و از جهت مقدار عدد خاصّى را مطرح نكرده، نيز مؤيّد اين مطلب مى باشد. زيرا امام معصوم(ع) در مقام بيان بوده، و قيد و شرطى مطرح نكرده است، و اين به معنى تخيير حاكم شرع در تعيين مقدار تعزير است.

گروهی از روایات مقدار تعزیر را در اختیار حاکم شرع قرار داده است از جمله:
1ـ سماعه مى گويد: از او در مورد تعزير شاهدان زور پرسيدم، ایشان فرمودند: «يُجْلَدُونَ حَدّاً لَيْسَ لَهُ وَقْتٌ فَذلِكَ اِلىَ الاْمامِ»(1)؛ (آنها تازيانه مى خورند، و مقدار آن بستگى به نظر حاكم شرع دارد).
2ـ همان راوى در روايت ديگرى مى گويد: «قالَ: شُهُودُ الزُّورِ يُجْلَدُونَ حَدّاً لَيْسَ لَهُ وَقْتٌ وَ ذلِكَ اِلَى الاْمامِ»(2)؛ (شاهدان زور مجازات مى شوند، و مقدار مجازات آنها به نظر حاكم شرع تعيين مى گردد).
ظاهراً اين دو، يك روايت مى باشد. علاوه بر اين كه مضمره است، و شخص مورد سؤال يا گوينده سخن مشخّص نيست. ولى گفته اند اين مطلب مشكلى ايجاد نمى كند؛ زيرا سماعه كتابى داشته كه در ابتداى آن از امام صادق(عليه السلام)نقل كرده، سپس بقيّه روايات را عطف بر آن نموده است، و هنگامى كه روايات وى را به صورت پراكنده در كتابهاى ديگر نقل كرده اند، به شكل روايات مضمره در آمده است. شاهد سخن اين كه مرحوم صدوق(رحمه الله) همين روايت را از سماعه از ابو عبد اللّه(عليه السلام)، نقل كرده است.(3) بنابر اين روايت سماعه هر چند در ظاهر مضمره است، ولى در حقيقت در زمره مسندات شمرده مى شود.
3ـ عبداللّه بن سنان به نقل از امام صادق(عليه السلام)مى گويد: «اِنَّ شُهودَ الزُّورِ يُجْلَدُونَ جَلْداً لَيْسَ لَهُ وَقْتٌ ذلِكَ اِلَى الاِمامِ...»(4) مضمون اين روايت همانند دو روايت پيشين است، لهذا نيازى به ترجمه آن نيست.
4ـ حضرت على(عليه السلام) در مورد شخصى كه ديگرى را با جملات «يا خبث» و «يا فاسق» مورد خطاب قرار داده بود، فرمود: «لَيْسَ عَلَيْهِ حَدٌّ مَعْلُومٌ، يُعَزِّرُهُ الْوالى بِما رَأى»(5)؛ (تعزير چنين مجرمى اندازه مشخّصى ندارد، بلكه بسته به نظر حاكم شرع است).
علاوه بر روايات چهارگانه فوق، تمام رواياتى كه سخن از لزوم اجراى تعزير مى گويد، و از جهت مقدار عدد خاصّى را مطرح نكرده، نيز مؤيّد اين مطلب مى باشد. زيرا امام معصوم(عليه السلام) در مقام بيان بوده، و قيد و شرطى مطرح نكرده است، و اين به معنى تخيير حاكم شرع در تعيين مقدار تعزير است.(6)