آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اگر انسان بداند كه عالَم محضر خداست و خدای بزرگ و فرشتگان نظاره گر او هستند و اعمال و گفتارش را ضبط می کنند هيچ وقت قول و يا عملى برخلاف رضاى او انجام نمى دهد. در لسان احادیث، «گفتار» هم جزء عمل محسوب شده و انسان بخاطر گفتارش عذاب می شود.

توجه به اين كه فضايى كه در آن زندگى مى كنيم، مثل ضبط صوتى براى ضبط اعمال و بالخصوص ضبط اصوات ما است، موجب می شود انسان سنجيده تر سخن بگوید، اگرچه نوار ضبط شده را هم كسى گوش ندهد، صرف توجه به اين كه صدا ضبط مى شود و احتمال اين هست كه كسى بشنود انگيزه اى در انسان ايجاد مي شود كه منطبق با معيارهاى صحيح صحبت كند و اين مسئله بالوجدان براى خود ما يا دوستان ما در موقع مصاحبه هاى راديويى قابل لمس است، چه رسد به مصاحبه هاى تلويزيونى كه علاوه بر صدا سيما هم مورد نظاره است. پس بايد بدانيم كه فضاى اطراف ما ضبط صوت الهى است كه حتى كوچك ترين حرف را هم ضبط كرده و اگر خداوند اراده كند در «يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ»(1)؛ (روزى كه سريره ها و نهان ها آشكار مى شود) اين نوار ضبط شده به سمع ما مى رسد.
همچنین توجه به اين كه افرادى موكّل هستند اعمال ما را عموماً و صحبت هاى ما را خصوصاً بنويسند و در رأس آنها خداوند بزرگ و عظيمى كه «لَاتَاخُذُهُ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ»(2)؛ (چرت و خواب او را نمى گيرد) نظاره گر است. اگر انسان به اين معنى توجه پيدا كند كه عالَم محضر خدا است هيچ وقت قولى و يا عملى برخلاف رضاى آن بزرگ كه ولى نعمت اوست انجام نمى دهد. اگر ما متوجه باشيم كه كودكى به تماشاى ما ايستاده هرگز در برابرش گناه و كاري خلاف ادب نمى كنيم؛ چه شده است ما را كه در برابر چنين بزرگى بيشرمانه دست به هر عمل ناروايى مى زنيم؟ امان از وقتى كه غفلت سايه ظلمانى خود را بر اين انسان عصيانگر بيفكند كه چشم بسته دست به هر عمل خلافى مى زند. خداوندا! تو ما را از شرّ نفس امّاره كه شيطان درونى است و ابليس كه شيطان برونى است حفظ كن. من معترفم و هميشه زبان حالم چنين بوده - اگرچه غافل بوده ام - كه «اِلَهِى لَم يَكُن لِى حَولٌ فَاَنتَقِلُ بِهِ عَنْ مَعْصِيَتِكَ اِلَّا فِى وَقتٍ اَيْقَظْتَنِى لِمَحَبَّتِكَ»(3)؛ (خدايا حول و قوه اى براى من نيست تا بتوانم به وسيله آن از معصيت تو روى برگردانم، مگر در وقتى كه تو مرا به خاطر محبتت بيدار كنى) و هميشه طالب بوده و هستم، همچنان كه از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) رسيده كه: «اَللّهُمَّ لَاتَكِلْنَا اِلَى اَنْفُسِنَا طَرْفَةَ عَينٍ اَبَداً»؛ (خدايا آنى و چشم برهم زدنى ما را به خودمان وامگذار).
همچنین توجه به اين نكته كه سخنان ما جزو اعمال ما است نیز تاثیر زیادی در درمان بیماری های زبان دارد. بعضى باور ندارند كه حرف جزء عمل است و مى گويند حرف باد هوا است؛ عمل آن است كه مثلاً سيلى به صورت كسى بزنى، در حالى كه اينها غافل اند از اين كه حرفى كه پشت سر فلان شخص مى زند، از هزاران سيلى براى او ضررش بيشتر است. بايد باور كنيم كه حرفها در زمره اعمال مورد بررسى و مكافات قرار مى گيرد، حرف خوب در زمره اعمال خوب و حرف بد در زمره اعمال بد. وقتى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به على(عليه السلام) مى فرمايند: «لِاَنْ يَهْدِىَ اللهُ عَلَى يَدَيكَ رَجُلاً خَيرٌ لَكَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيهِ الشَّمسُ وَ غَرُبَت»(4)؛ (اگر خدا كسى را به دست تو هدايت كند براي تو بهتر است از هر چه خورشيد بر آن طلوع و غروب مى كند) مسلماً گناه منحرف كردن يك نفر هم ولو با حرف، عظيم است.
شيعه و سنى نقل كرده اند كه «معاذ بن جبل» گفت: «با پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در سفر بودم، روزى صبح كردم در حالى كه نزديك آن حضرت بودم و با هم راه مى رفتيم، از ايشان خواستم كه عملى را به من بياموزند كه مرا داخل بهشت كرده و از آتش جهنم دور گرداند، آن حضرت شروع به صحبت كرده كلماتى فرمودند تا رسيدند به اين جمله كه آيا مى خواهى تو را به ملاك و ريشه نصايحى كه كردم رهنمون سازم؟ گفتم: بله يا رسول الله. فرمودند: نگاه دار اين را، و اشاره به زبانشان كردند. معاذ بن جبل - که در ذهنش شايد مثل امثال ما اين طور بود كه حرف باد هوا است ـ عرض كرد: «يَا نَبِىَّ اللهِ وَ اَنَا لِمُؤَاخِذُونَ بِمَا نَتَكَلَّمُ بِهِ؟»؛ (آيا ما به واسطه آنچه مى گوئيم مورد محاسبه و مكافات قرار مى گيريم؟)، پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمودند: «ثَكَلَتْكَ اُمُّكَ يَا مَعَاذُ»؛ (مادرت به عزايت بنشيند اى معاذ) [پيامبر در مقام يك معلّم بايد گاهى با تندى برخورد كند كه طرف مقابل بداند حرف نادرستى زده است، صريح و تند حرف زدن معلم و مورد عتاب قرار دادن شاگرد از نمونه شلاق هاى تربيت است] سپس فرمودند: «وَ هَل يُكِبُّ النّاسَ‏ فِي‏ النّارِ عَلَى‏ وُجُوهِهِم (اَو عَلَى مَنَاخِرِهِم) إِلَّا حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِم‏»(5)؛ (آيا غير از اين است كه محصول زبان هاى مردم، مردم را به صورت به آتش مى اندازند؟)».(6)