آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ظاهر آيات «قرآن» تاكيد دارد كه جزاى انسان همان اعمال اوست كه به سوى او باز مى گردد و او را آزار مى دهد يا غرق فرح و شادى مى كند و اين، دليل روشنى است بر مسئله عدالت خداوند؛ چراكه آنچه انسان مى كشد از اعمال خود اوست.

در آيات «قرآن مجيد» تاكيد شده كه در قيامت، جزاي انسان با اعمال اوست. خداوند در آيه 16 سوره «طور» و آيه 7 سوره «تحريم» مى فرمايد: (تنها اعمالى را كه انجام مى داديد جزاى شماست!)؛ «إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ»، و در آيه 54 سوره «يس» مى فرمايد: «وَ لَا تُجْزَوْنَ اِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»؛ (جزا داده نمى شويد مگر به اعمالتان)، و در آيه 90 سوره «نمل» مى فرمايد: «هَلْ تَجْزَوْنَ اِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»؛ (آيا جزاى شما جز اعمال شما خواهد بود؟!)، و در آیه 52 سوره «يونس» مى خوانيم: «هَلْ تُجْزَوْنَ اِلَّا بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ»؛ (آيا جزايى جز آنچه انجام مى داديد به شما داده مى شود؟!)، و تعبيرات ديگرى از همين قبيل با مختصرى تفاوت، بنابراين ظاهر اين آيات اين است كه جزاى انسان همان اعمال اوست، آرى اعمال اوست كه به سوى او باز مى گردد و او را آزار مى دهد يا غرق فرح و شادى و سرور مى كند و اين دليل روشنى است بر مسئله عدالت خداوند؛ چراكه آنچه انسان مى كشد از اعمال خود مى كشد!.
در اينجا باز مى بينيم بعضى كلمه (باء) را در تقدير گرفته اند (باء سببيت) و گفته اند: در تقدير «بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» است؛ يعنى جزای شما به سبب اعمالى است كه انجام مى داديد(1) در حالی که تقدیر، خلاف ظاهر است و بدون دليل جائز نيست و در آيات فوق نيازى به تقدير نمى بينيم، چه مانعى دارد خود اعمال انسان در آنجا حاضر گردد و بخش عمده اى از جزاى او را تشكيل دهد؟
مرحوم علامه طباطبايى در تفسير «الميزان» ذيل آيه 7 سوره «تحريم» مى گويد: «اَىْ اَنَّ الْعَذَابَ الَّذى تُعَذَّبُونَ بِه هُوَ عَمَلُكُمُ السَّىء الَّذِى عَمِلْتُمُوهُ وَ قَدْ بَرَزَ لَكُمْ الْيَوْمَ حَقيقَتُهُ»(2)؛ (يعنى عذابى كه شما گرفتار آن مى شويد همان عمل سوء شماست كه انجام داديد و امروز حقيقت آن ظاهر و آشكار شده است).(3)