پاسخ اجمالی:
قرآن درباره نمازگزاران مي فرمايد: آنان همواره نمازشان را مي خوانند و هرگز نماز را ترك نمي كنند و به بركت نماز به انجام كارهاي خير كشيده مي شوند. نمازگزار كسي است كه همه آنچه در اختيار اوست، به خود اختصاص نمي دهد؛ بلكه سهمي را هم براي فقرا منظور مي كند. سخن از مال حلال است نه مال حرام. اگر كسي از مال حرام بخشش كرد، طرفي نمي بندد لکن كسي كه از راه حلال به دست آورد، مالك مال مي شود و انفاق، از مال خود اوست.
پاسخ تفصیلی:
خداوند در قرآن نمازگزاران را معرفي و اسرار و خاصيت نماز را بيان كرده مي فرمايد: «الَّذينَ هُمْ عَلي صَلاتِهِمْ دائِمُونَ» آنان همواره نمازشان را مي خوانند و هرگز نماز را ترك نمي كنند و به بركت نماز به انجام كارهاي خير كشيده مي شوند. «وَ الَّذينَ في أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ»(1) نمازگزار كسي است كه همه آنچه در اختيار اوست، به خود اختصاص نمي دهد؛ بلكه سهمي را هم براي فقرا منظور مي كند. سخن از مال حلال است نه مال حرام. اگر كسي از مال حرام بخشش كرد، طرفي نمي بندد. كسي كه از راه حلال به دست آورد، مالك مال مي شود و انفاق، از مال خود اوست. لذا فرمود: نمازگزار كسي است كه مال او حساب شده است و ديگران در مال او سهمي دارند. ديگران دو گروهند: گروهي از فقرا كه روي سؤال دارند و عده اي كه عفيف اند و روي سؤال ندارند. نمازگزار كسي است كه ديگران را در اموال خود شريك قرار مي دهد.
امام رضا(سلام الله عليه) هنگام صرف غذا، ظرف خالي طلب مي كردند و قبل از خوردن، بهترين غذاهاي سفره را در آن ظرف ريخته و براي مستمندان مي فرستادند.(2) آنگاه اين آيات را مي خواندند: «فَلاَ اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ * وَ ما أَدْراکَ مَا الْعَقَبَةُ»(3) مردم اين عقبه ها و گردنه هاي عاقبت نگري را بالا نمي روند. به واقع نمي دانند اين گردنه ها چيست؟ در سرزمين هاي هموار، مساعد و ملايم راه مي روند. در دامنه كوه كه زمين هموار است، راه رفتن مشكل نيست. بالاي كوه رفتن ديد انسان را وسيع مي كند. لباسهاي كهنه و مندرس را به فقرا دادن، صراط مستقيم نيست، «اقتحام عقبه» يا گذشتن و عبور از گردنه نيست. اين آيه ما را تشويق مي كند كه چرا از كوه مشكلات بالا نمي رويد؟ چرا هميشه در دامنه كوه هستيد؟ چرا همت هاي بلند نداريد؟ چرا سعي نمي كنيد كه از اين گردنه ها و كُتل ها بگذريد؟ غذاهاي مانده و لباس هاي مندرس را به اين و آن دادن، كار سهلي است و اين را خداي سبحان دوست ندارد: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّي تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ».(4)
از وظايف دولت اسلامي رسيدگي به همه فقراست؛ حتي اگر فقير مسلمان نباشد. در روايات آمده است كه: «مَرَّ شَيْخٌ مَكْفُوفٌ كَبِيرٌ يَسْأَلُ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مَا هَذَا قَالُوا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ نَصْرَانِيٌّ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اسْتَعْمَلْتُمُوهُ حَتَّى إِذَا كَبِرَ وَ عَجَزَ مَنَعْتُمُوهُ أَنْفِقُوا عَلَيْهِ مِنْ بَيْتِ الْمَال»(5)؛ (پيرمردي مسيحي تكدي مي كرد حضرت پرسيد اين چيست؟ گفتند: مردي نصراني است كه از كار افتاده گدايي مي كند فرمود: تا تواني داشت او را به كار گرفتيد حال كه از كار افتاده از او دريغ ميداريد از بيت المال دولت اسلامي بر او انفاق كنيد).
مگر هر صدقه اي را خداي سبحان قبول مي كند؟ قرآن در مورد صدقه دادن منافقان مي فرمايد: بگو هر چه مي خواهيد بدهيد، نفقات و صدقات و كمكهاي اينها مقبول نيست. چون اينها كمك را غرامت ميدانند و با خلوص نمي دهند. «وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً».(6) خدا چنين انفاقي را نمي پذيرد. اگر باغباني درختي را هَرَس مي كند و شاخه هاي اضافه آن را مي بُرد، آيا اين عمل غرامت و هزينه است؟ شاخه هاي زايد را مي زنند تا درخت شكوفا شود؛ آيا اين غرامت درخت است يا غنيمت؟
زكات مال به در كن كه فضله مو را *** چو باغبان ببُرد بيشتر دهد انگور
چنانچه انسان چيزي را كه در راه اسلام خرج مي كند آن را غنيمت بداند نه غرامت، خداي سبحان آن را مي پروراند و مانند كوه احد بزرگ مي كند(7)، گرچه آن چيز نيمي از خرما باشد، اين به حكمت صدقه باز مي گردد كه كدام صدقه با حكمت همراه است و كدام صدقه بدون حكمت است.(8)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.