آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روایات آمده است که خندیدن زیاد: 1. موجب حقارت انسان در قيامت مى شود. 2. موجب دل مردگی مى شود. 3. ايمان را محو می کند. 4. اعتماد دوست و همنشين انسان را نسبت به انسان كم می کند. 5. هيبت و وقار انسان را از بین می برد. 6. موجب گريه در قيامت می شود.

برخی از آثار خنده زیاد که در روايات به آن اشاره شده از این قرار است:
1. موجب حقارت انسان در قيامت مى شود؛ و اين مطلب در حديث امام باقر(عليه السلام) آمده كه فرمودند: «كَثْرَةُ الضِّحكِ تَتْرُكُ العَبدُ حَقِيراً يَومَ القِيَامَةِ».(1)
2. موجب مرگ قلب مى شود؛ رسول گرامى(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «اِيّاكَ وَ كَثْرَةَ الضِّحكِ فَاِنَّهُ يُمِيتُ القَلبِ»(2)؛ (از خنده زيادى بپرهيزيد كه قلب را مى ميراند). مولى على(عليه السلام) نيز فرمودند: «مَن كَثُرَ ضِحْكُهُ مَاتَ قَلبُهُ»(3)؛ (كسى كه خنده اش زياد شود، قلبش مرده است).
3. موجب محو ايمان مى شود؛ رسول گرامی(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «كَثْرَةُ الضِّحكِ يَمحُو الاِيمَانَ»(4)؛ (خنده زياد ايمان را محو مى كند).
4. موجب از بين رفتن هيبت و وقار انسان مى شود؛ مولى على(عليه السلام) مى فرمايند: «مَنْ كَثُرَ ضِحْكُهُ ذَهَبَتْ هِيْبَتُهُ»(5)؛ (كسى كه خنده او زياد شود، هيبت و اُبهّت او مى رود). در جاى ديگر مى فرمايند: «كَثرَةُ ضِحكِ الرَّجُلِ تُفْسِدُ وَقارَهُ»؛ (زيادى خنده مرد، وقار او را فاسد مى كند).
5. خنده زياد موجب وحشت همنشين و زشت كردن رهبر و رئيس مى شود؛ امام متقيان على(عليه السلام) مى فرمايند: «كَثرَةُ الضِّحكِ يُوحِشُ الجَلِيسَ وَ يَشِينُ الرِّئِيسَ»(6)؛ (خنده زيادى [اعتماد دوست و همنشين انسان را نسبت به انسان كم و] موجب وحشت او در همنشينى مى شود [زيرا زياد خنديدن مناسب انسان عاقل و متين نيست] و موجب بی وقارى رهبر مى گردد).
6. خنده مستانه موجب گريه در قيامت و گريه بر گناه مايه سرور و خنده در قيامت است؛ امام صادق(عليه السلام) فرمودند: «كَم مِمَّن اَكثَرُ ضِحكِهِ لَاعِباً يَكثُرُ يَومَ القِيَامَةِ بُكَاؤُهُ وَ كَم مِمَّن اَكثَرُ بُكَائِهِ عَلَى ذَنبِهِ خَائِفاً يَكثُرُ يَومَ القِيَامَهِ فِى الجَنَّةِ سُرُورُهُ وَ ضِحكُهُ»(7)؛ (چه بسيار از كسانى كه خنده را از روى بازى و شوخى زياد كردند و روز قيامت گريه آنها زياد است و چه بسیار از كسانى كه گريه بر گناهشان را از روى ترس از مقام خداوندى زياد كردند و در روز قيامت در بهشت، سرور و خنده آنها زياد مى شود).
آرى از خنده مستانه و قهقهه بپرهيزيد و بالاتر از اين خود شما نيز سخنى نگوئيد و كارى نكنيد كه ديگران اين گونه بخندند به اصطلاح خود را دلقك بى خبران نكنيد!
رسول گرامى(صلى الله عليه وآله) فرمودند: «اِنَّ الرَّجُلَ لَيَتَكَّلَمُ بِالكَلِمَةِ فِى المَجْلِسِ لِيَضْحَكَهُم بِهَا فَيَهوِى فِى جَهَنَّمَ مَا بَينَ السَّمَاءِ وَ الاَرضِ»(8)؛ (مردى در مجلسى به كلمه اى تكلم مى كند، تا حاضرين را با آن كلمه بخنداند؛ ولى خودش در جهنم ميان آسمان و زمين رها مى شود).
در جاى ديگر فرمودند: «واى بر كسى كه سخن مى گويد و دروغ مى گويد، تا عده اى را بخنداند، واى بر او! واى بر او!».(9)
امام على(عليه السلام) مى فرمايند: «اِيّاكَ اَنْ تَذْكُرَ مِنَ الكَلَامِ مَا كَانَ مُضْحِكاً وَ اِن حَكَيتَ ذَلِكَ عَن غَيرِكِ»(10)؛ (بپرهيز از ذكر كردن كلامى كه خنده آور باشد، گرچه از ديگرى آن را حكايت كنى!)
امام صادق(عليه السلام) نقل مى كند: «در مدينه در زمان امام سجاد(عليه السلام) مردى بود ياوه گو كه كار او خنداندن مردم بود. امام سجاد(عليه السلام) فرمودند: اين مرد مرا خسته كرده كه به او بخندم، روزى آن حضرت با غلامان عبور مى كردند و اين مرد آمد و عباى حضرت را از پشت سر برداشت و رفت. حضرت ملتفت نشدند؛ ولى غلامان ملتفت شده و او را دنبال كرده و عباء را از او گرفته و نزد حضرت آوردند. حضرت فرمودند: اين كه بود؟ گفتند: اين مرد ياوه گو و مزاح كننده اى است كه مردم را مى خنداند، فرمودند: به او بگوئيد: «اِنّ لِلّهِ يَوماً يَخْسُرُ فِيهِ المُبْطِلُونَ»(11)؛ (براى خداوند روزى است كه افراد ياوه گو در آن روز در خسران و زيانند!)».
مولى على(عليه السلام) در جمله بسيار جالبى مى فرمايند: «وَقِّرُوا اَنْفُسَكُم عَنِ الفُكَاهَاتِ وَ مَضَاحِكِ الحِكَايَاتِ وَ مَحَالِّ التُّرَّهاتِ»(12)؛ (وقار خود را نسبت به فكاهيات و حكايات خنده آور و محل هائى كه سخنان باطل گفته مى شود حفظ كنيد) و با زياده روى در اينها شخصيت خود را خدشه دار مگردانيد.(13)