آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خنده اولیاء الهی تبسّم است و هرگز صدایشان به قهقه بلند نمی شود. سیره پیامبران نیز تبسّم بوده است و این نشانه وقار آنها می باشد. پیامبر(ص) از خنده بلند نهی می کردند و آن را نشانه غفلت از قیامت می دانستند.

امام علي(عليه السلام) در فرازي از خطبه متقين در بيان اوصاف ايشان مي فرمايد: «پرهيزكار اگر بخندد، صداى خنده او بلند نمى شود». اين خصلت، نشانه وقار دارنده آن است. لبخند، خنده بزرگان است، حتى بعضى موقع خنديدن دندان هايشان آشكار نمى شود.
آنها كه اعتقاد به مبدأ و معاد دارند و از عاقبت اعمال خود باخبرند، محزونند و اين حزن مانع از خنده نامعقول آنها است و در حد حُسن اخلاق و معاشرت و خوشروئى، لبخند مي زنند، آنها كه نه اعتقادى دارند و نه به عاقبت خود مى انديشند، از حزن در قلب آنها خبرى نيست و از اين روى فكر مى كنند در آسايش هستند در حالى كه توهّمى بيش نيست!
رسول خدا(صلى الله عليه وآله) هيچ وقت صداى خنده اش بلند نمى شد و تنها تبسّم مى كردند. و گويا همه انبياء(علیهم السلام) چنين بوده اند. در جريان [داستان] حضرت سليمان(علیه السلام) با مورچه در قرآن آمده كه حضرت سليمان(علیه السلام) خنده اى تبسّم گونه كردند: «فَتَبَسَّمَ ضَاحِكاً مِّنْ قَوْلِهَا»(1) و اين روش انبياء، نشانه وقار و توجه آنها به عالم ديگر بود.
روزى نبى گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله) از كنار عده اى از جوان هاى انصار عبور كردند و آنها با يكديگر گرم صحبت بودند و صداى قهقهه و خنده هايشان بلند بود. حضرت[به آنها] فرمودند: «اى گروهى كه چنين مى كنيد، چه كسى از شما آرزويش فريبش داده و بواسطه اين آرزو در عمل كوتاهى كرده [اين چنين شخصى] بايد از آنچه در قبرها است و آنچه در آنها مى گذرد آگاهى و اطلاع يابد و از حشر و نشر عبرت گيرد. ياد كنيد مرگ را كه نابود كننده لذات است».(2)
در جاى ديگر فرمودند: «لَو تَعلَمُونَ مَا اَعلَمُ لَضَحِكتُمْ قَلِيلًا وَ ليَبكُوا كَثِيراً»(3)؛ (اگر مى دانستيد آنچه را كه من مى دانم كم مى خنديديد و بسيار مى گريستيد).
رسول گرامى(صلی الله علیه و آله) به جبرئيل فرمودند: «چرا ميكائيل را هرگز خندان نديده ام؟ گفت: «مَا ضَحِكَ مِيكَائِيلُ مُنْذُ خُلِقَتِ النَّارُ»(4)؛ (ميكائيل از وقتى آتش خلق شده نخنديد)».
امام باقر(عليه السلام) مى فرمايند: «حضرت داود(علیه السلام) به [فرزندش] سليمان(علیه السلام) فرمود: «يَا بُنَىّ اِيّاكَ وَ كَثرَةَ الضِّحكِ فَاِنّ كَثرَةَ الضِّحكِ تَترُك العَبدَ حَقِيراً يَومَ القِيَامَةِ»(5)؛ (اى فرزندم بپرهيز از خنده زيادى، زيرا زيادى خنده، بنده را در روز قيامت حقير مى كند).
آرى از قهقهه بپرهيزيد كه از شيطان است؛ «اَلقَهقَهَةُ مِنَ الشَّيطَانَ»(6) و حتى در روايت از امام باقر(عليه السلام) آمده كه هرگاه قهقهه زديد بعد از آن بگوئيد: «اَللّهُمَّ لَاتَمقُتنِى»(7)؛ (خدايا مرا مورد غضب خود قرار مده) و اين روايت به خوبى نشان مى دهد كه خنده بلند انسان را در معرض غضب خداوند رحمان قرار مى دهد.
پس هرگاه خواستيد خنده كنيد، تبسّم نمائيد كه بهترين خنده، تبسّم است؛ «خَيْرُ الضِّحْكِ اَلتَّبَسُّمُ».(8)
و همين، خنده مؤمن است.(9) نه فقط در حال شنيدنِ گفتارى خنده آور تبسّم كنيد بلكه در همه حال تبسّم را بر چهره خود آشكار كنيد، خصوصاً در برخوردها و سخن گفتن ها، در روايت است كه رسول گرامى(صلی الله علیه و آله) وقتى سخن مى فرمود تبسم مى كرد(10) و نيز در روايت است: (كسى كه در برابر صورت برادرش متبسّم باشد براى او حسنه است)؛ «مَنْ تَبَسُّمَ فى وَجهِ اَخِيهِ كانَتْ لَهُ حَسَنَةٌ».(11)
در روايت آمده: «وقتي رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) خندان مى شدند، چشم هاى مباركش تنگ مى شد و همه خنده او تبسّم بود، به طورى كه دندان هاى حضرت از سفيدى مانند تكه ابرى كه آماده باران ريختن است آشكار مى شد».(12)،(13)