آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مصاديق «خير» در قرآن عبارت است از: 1- مال و ثروت 2- روزه 3- تقوى 4- توبه 5- جهاد 6- امت اسلام. همچنین در روایات تعبیرات متعددی در این باره آمده که برخی از آنها عبارتند از: بهترين مردم، نافع ترين آنها برای مردم است؛ بهترين مردم كسى است كه حرص را از قلبش بيرون كند و به خاطر اطاعت خدا با هوای نفس خود مخالفت نمايد و ...

در قرآن و روايات مصاديقي براي «خير» بيان شده است:
1ـ قرآن «مال و ثروت» را خير دانسته است: «كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ»(1)؛ (دستور داده شد كه چون يكى از شما را مرگ فرا رسد اگر داراى متاع دنيا است وصيت كند)، مفسّرين از خير در اين آيه به مال و ثروت تفسير كرده اند و اين نشان مى دهد ثروت فى نفسه خير و نيك است و بايد در راه شرعى از آن استفاده شود.
2ـ قرآن «جهاد» را خير معرفى كرده است: «كُتِبَ عَلَيْكُمْ الْقِتَالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَ عَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُم»(2)؛ (حكم جهاد بر شما نوشته شده و حال آنكه بر شما ناگوار و ناپسند است و چه بسا شما چيزى را ناپسند مى پنداريد و آن براى شما خير است).
3ـ «روزه» از ديدگاه قرآن خير است: «أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ»(3)؛ (اينكه روزه دار باشيد براى شما بهتر است).
4ـ «تقوى» خير است: «لِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ»(4)؛ (لباس پرهيزکارى بهتر است).
5ـ «توبه» خير است: «فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ»(5)؛ (اگر توبه كنيد براى شما بهتر است).
6ـ قرآن، «امت اسلام» را بهترين امت و «خير» معرفى مى كند و هر كس در زمره اين امت باشد خير است: «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ»(6)؛ (شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسانها آفريده شديد). در ادامه درباره علت و ملاك خير مى فرمايد: «زيرا امر به معروف و نهى از منكر مى كنيد و ايمان به خدا داريد»، كسى خير است كه اين خصوصيات و ملاكها در او باشد و همين نيز ملاك خير بودن جامعه است. هر جامعه اى خورشید امر به معروف و نهى از منكر و ايمان به خدا از آن غروب كند، بيچارگى و بدبختى بر آن جامعه طلوع می كند و نكته دقيق اين است كه در قرآن امر به معروف و نهى از منكر، بر ايمان به خدا مقدم داشته شده و شايد به خاطر اينكه ايمان وقتى ريشه دار است كه دو اصل امر به معروف و نهى از منكر حاكم باشد.
7ـ بهترين مردم، نافع ترين آنها برای مردم است. مولى على(عليه السلام) مى فرمايند: «خَيرُ النّاسِ مَنْ نَفَعَ النّاسَ»(7)؛ (بهترين مردم كسى است كه به مردم نفع رساند).
در روايتى دارد كه: «مردى به نبىّ اكرم(صلی الله علیه و آله) گفت: دوست دارم بهترين مردم باشم، فرمودند: «خَيرُ النّاسِ مَنْ يَنْفَعُ النّاسُ فَكُنْ نَافِعاً لَهُم»؛ (بهترين مردم كسى است كه به مردم نفع رساند، پس نافع براى آنها باش)».(8)
در روايتى ديگر امام على(عليه السلام) مى فرمايند: «خَيرُ النّاسَ مَنْ تَحَمَّلَ مَؤُونَةَ النّاسِ»(9)؛ (بهترين مردم كسى است كه سختى و مشقت زندگى مردم را تحمل كند).
8ـ مولى على(عليه السلام) فرمودند: (بهترين مردم كسى است كه حرص را از قلب خود بيرون كند و به خاطر اطاعت پروردگارش عصيان هواهاى نفسانى خود نمايد)؛ «خَيرُ النّاسِ مَنْ اَخرَجَ الحِرْصَ عَنْ قَلْبِهِ وَ عَصَى هَوَاهُ فِى طَاعَةِ رَبِّهِ».(10) در روايتى ديگر كلّى تر فرمودند: «بهترين مردم كسى است كه نفس خود را از شهوات تطهير كند[و از جمله ناپاكي هاى نفس حرص است] و غضب خود را نابود كند و پروردگارش را راضى گرداند».(11)،(12)