آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«کشف و شهود» يكى از مهمترين مبانى و دليل بر حقانيت تصوف به شمار مى رود. سران صوفيه مدعی اند سالك در اثر رياضت به مرحله اى مى رسد كه حجاب عوالم غيبى از او برداشته شده و حقايق بر وى كشف مى گردد و بدين وسيله سالك حقايق عالم غيب را بدون پرده با چشم خود مشاهده مى كند؛ و اين مرحله را در اصطلاح «مشاهده» يا «مكاشفه» می نامند.

كشف و شهود يكى از مهمترين مبانى و اصول اعتقادى تصوف به شمار مى رود و مشايخ صوفيه آن را مهمترين تكيه گاه و دليل بر حقانيت مسلك خود و بطلان ساير مذاهب مى شمارند و بسيارى از ادعاها و كرامات عجيب و غريبى كه صوفيه به مشايخ خود نسبت مى دهند بر همين اساس استوار است.
بر طبق اين عقيده سران صوفيه مدعى هستند كه سالك در اثر مجاهدات و رياضتها و سير و سلوك به مرحله اى مى رسد كه حجاب عوالم غيبى از ميان برداشته مى شود و حقايق و واقعيات پشت پرده و پنهانى آن عالم بر وى كشف مى گردد و بدين وسيله سالك جمال حق و حقايق عالم غيب را با چشم خود مشاهده مى كند.
اين مرحله كه بدون حصول آن، سير و سلوك ناقص و بلا نتيجه است، در اصطلاح «مشاهده» يا «مكاشفه» ناميده مى شود و گاهى هم ميان آن دو فرق گذاشته و به دو مرحله مختلف از اين حالت اطلاق مى گردد. چنانكه «ابونصر سراج» معروف به «طاووس الفقراء» (378 ق) در كتاب معروف خود «اللمع فى التصوف» مى نويسد: «مشاهده و مكاشفه از حيث معنى به يكديگر نزديكند جز آن كه مكاشفه تمام تر است».
سران صوفيه مدعى هستند كه سالك در طى مقامات سلوك به جايى مى رسد كه مرتبه فناء فى اللّه و وصال حق براى او حاصل مى گردد و بدون پرده مشاهده جمال حق مى كند.(1)