آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 تاریخ منبع بسیار خوبی برای شناخت است؛ به شرطی که به صورت سرگرمی مطالعه نگردد. بلکه رابطه واقعى مسائل تاريخى با اعمال انسان مورد بررسى قرار گیرد؛ قوانين كلّى تاريخ، از حوادث جزئى استنباط شده و ريشه ها و نتيجه ها در هر حادثه مورد بررسى قرار گیرد. همچنین مطالعه مسائل تاريخى، نقّادانه باشد و مسلّمات از مشكوك ها و افسانه ها از واقعيّت ها مورد تمییز قرار گیرند.

آنچه پيرامون تاريخ به عنوان يك منبع معرفت و شناخت بيان شده است مشروط به اين است كه:
اولا: انسان تاريخ را به صورت سرگرمى مورد بررسى قرار ندهد.
ثانياً: رابطه واقعى مسائل تاريخى را با اعمال انسان ها دقيقاً مورد بررسى قرار دهد؛ و با توجيهات موهوم و باطلى همچون بخت و اتفاق و يا سرنوشت اجبارى و قضا و قدر ـ طبق تفسير نادرستى كه ناآگاهان براى آن مى كنند و آن را به معناى سلب قدرت از انسان ها تفسير مى نمايند ـ مسائل تاريخى را مورد تحليل قرار ندهد.
ثالثاً: قوانين كلّى تاريخ را از حوادث جزئى استنباط كند، و ريشه ها و نتيجه ها را در هر حادثه مورد بررسى قرار دهد؛ سپس خود را به عنوان يك مصداق مشمول اين قوانين شناخته و از آن نتيجه گيرى كند.
رابعاً: انتظار نداشته باشد كه شخصاً هر حادثه اى را كه ديگران بارها آزموده اند در زندگى خود بيازمايد تا به مصداق «مَنْ جَرَّبَ المُجَّرَبُ حَلَّتْ بِهِ النَّدامَةُ» پشيمانى دامان او را بگيرد.
خامساً: در مسائل تاريخى نقّاد باشد و مسلّمات را از مشكوك ها، و افسانه ها را از واقعيّت ها، و سره را از ناسره، جدا سازد.
كوتاه سخن اين كه تاريخ را به عنوان يك منبع الهام بخش معرفت و شناخت در زندگى خويش مورد بهره بردارى قرار دهد، نه به صورت انحرافى.(1)