آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

زیدیه و اسماعیلیه، مثل امامیه از فرقه هاى شیعى است با این تفاوت که امامیه، امامت را بر اساس نصّ نبوى براى دوازده امام می داند ولی زیّدیه، نص بر امامت را تنها براى على و امام حسن و امام حسین(ع) مى دانند و رهبرى پس از آن بزرگواران از آنِ هر هاشمى است که قیام مسلّحانه کند و به امامتِ خودش دعوت کند. اسماعیلیه امامت را تا امام صادق(ع) قبول دارند و پس از او به امامت فرزندش اسماعیل معتقدند و استمرار آن را در فرزندان او مى دانند.

شیعه پس از رحلت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مجموعه یکپارچه اى بودند که از على(علیه السلام) و خاندان او پیروى مى کردند، تا آنکه حادثه کربلا پیش آمد و امام حسین(علیه السلام) به دست تبهکاران اموى به شهادت رسید و فرقه کیسانیه که به امامت محمد حنفیّه معتقدند پدید آمد. سپس فرقه هاى دیگرى در پى برخى حوادث بروز کرد، همچون زیدیّه (پیروان زید بن على) مغیریّه، محمدیّه، ناووسیه، اسماعیلیه، سمیطیه، فطحیّه، واقفیه، خطّابیّه، نصیریه ومفوّضه.
بنا به نوشته مؤلّفان فرقه شناس، بیشتر این فرقه ها از بین رفته و اندیشه هایشان پراکنده در لابه ى اسناد تاریخ است و تنها سه فرقه باقى مانده است: امامیه، زیدیّه، واسماعیلیه.
از این رو توضیحى پیرامون دو فرقه زیدیه و اسماعیلیه و تفاوت اساسى آن دو با مذهب شیعه امامیه مى آوریم.
زیدیّه و اسماعیلیه
زیدیه و اسماعیلیه، مثل امامیه از فرقه هاى شیعى است. هر سه فرقه شیعه معتقدند پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) وصایت و خلافت را براى على(علیه السلام) قرار داد و به تمسّک به قرآن و عترت فرمان داد و اینکه از این دو به چیز دیگرى برنگردند.
نقطه اساسى فرق مذهب زیدى با مذهب امامى در این است که زیّدیه، امامت را تنها براى على(علیه السلام) و امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) مى دانند، نه امامان دیگر و به نظر آنان، رهبرى پس از آن بزرگواران از آنِ هر هاشمى است که قیام مسلّحانه کند و به امامتِ خودش دعوت کند. ولى امامیه، امامت را بر اساس نصّ نبوى براى دوازده جانشین پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى دانند اولى آنان على(علیه السلام) و آخرینشان مهدى(علیه السلام) است.
اسماعیلیه نیز نزدیک به آنانند، امامت را تا امام صادق(علیه السلام) قبول دارند و پس از او به امامت فرزندش اسماعیل معتقدند و استمرار آن را در فرزندان او مى دانند. هر یک از زیدیه و اسماعیلیه نیز فرقه هایى دارد که با هم تفاوت هایى دارند و باید در کتاب هاى مربوط به موضوع بخوانید.(1)