آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

زمانی که مردم بر ضدّ عثمان قیام کرده و او را محاصره کردند، او به معاویة نامه نوشت که با سپاهی به کمک او بیاید. معاویه تنهایی به نزد او رفت و عثمان او را نکوهش کرد. معاویه بازگشت و در فرستادن سپاه درنگ کرد تا عثمان کشته شد.

در تاریخ الطبرى ـ به نقل از محمّد بن سائب کلبى ـ آمده: چون عثمان دید که چه بر سر او آمده است و مردم چگونه بر ضدّ او بر انگیخته شده اند، به معاویة بن ابى سفیان ـ که در شام بود ـ نوشت:
«به نام خداوند بخشنده مهربان. امّا بعد، اهل مدینه کافر شده اند، اطاعت نمى کنند و بیعت شکسته اند. پس، جنگاوران شام را که نزد تو اند، به هر گونه و وسیله اى که مى توانى، به سوى من گسیل دار».
هنگامى که نامه به معاویه رسید، منتظر ماند و چون اجتماع اصحاب پیامبر خدا را [ بر مخالفت با عثمان] مى دانست، اظهار مخالفت با آنان را ناپسند داشت.(1)
و نیز در تاریخ الإسلام ـ به نقل از ابن زبیر و ابن عبّاس ـ آمده: عثمان، مِسوَر بن مَخْرَمه را به سوى معاویه فرستاد [و او را موظّف ساخت] تا به معاویه اطّلاع دهد که وى در محاصره است و به او فرمان داد تا لشکرى را سریع به سوى او بفرستد .
چون [ مِسوَر] بر معاویه وارد شد، بلافاصله معاویه و مسلم بن عقبه و ابن حدیج، سوار شدند و خود را ده روزه از دمشق به مدینه رساندند. معاویه نیمه شبْ وارد شد و سرِ عثمان را بوسید .
عثمان گفت: لشکر کجاست؟
گفت: تنها ما سه نفر آمدیم .
عثمان گفت: خداوند، نعمت خویشاوندى به تو ندهد و یارى ات نکند و پاداش خیر به تو ندهد، که به خدا سوگند، جز به خاطر تو کشته نمى شوم و جز به موجب تو از من انتقام گرفته نمى شود .
معاویه گفت: پدر و مادرم فداى تو باد! اگر لشکرى به سوى تو مى فرستادم و آنان مى شنیدند، شتاب مى کردند و تو را مى کشتند ; امّا اسبانى تیزرو با من است. با من بیرون شو که هیچ کس از [ ورود] من اطّلاع ندارد. به خدا سوگند، سه روز نمى گذرد که نشانه هاى منطقه شام را مى بینیم.
گفت: بد نظرى دادى. و از قبولش خوددارى ورزید.
معاویه به سرعت باز گشت.
مِسوَر در بازگشت به مدینه، وارد ذو مروه(2) شد و بر عثمان در حالى که معاویه را نکوهش مى کرد و عذرش را نمى پذیرفت ـ در آمد.
[عثمان] چون دوباره محاصره شد، مِسوَر را براى بار دوم به سوى معاویه فرستاد تا به یارى او بشتابد؛ امّا معاویه گفت: عثمانْ [ مدّتى] نیکى کرد، خدا نیز به او نیکى کرد. سپس [ روش خود را] تغییر داد، خدا [ نیز روش خود را ] تغییر داد و بر او سخت گرفت.
او ادامه داد: عثمان را رها کردید؛ حال که جانش به گلویش رسیده، [ به من ]مى گویید: برو و مرگ را از او دور کن. این، در توان من نیست. سپس مرا در بوستانى نزدیک خود فرود آورد و هیچ کس نزد من نیامد تا آن که عثمانْ کشته شد.(3)
و نیز در تاریخ الیعقوبى آمده: [عثمان] به معاویه [ نامه اى ]نوشت و از او خواست که زود به نزد او بیاید. پس با دوازده هزار نفر به سوى او به راه افتاد.
سپس [ معاویه به سپاه ]گفت: در همین جا، در ابتداى شام بمانید تا نزد امیر مؤمنان بروم و از صحّت فرمانش آگاه شوم. آن گاه نزد عثمان آمد.
او پرسید: چند روزه آمدید؟
گفت: آمده ام تا نظرت را بدانم، به سوى آنان باز گردم و سپس آنها را نزد تو بیاورم.
گفت: به خدا سوگند، این گونه نیست ; بلکه تو مى خواهى که من کشته شوم تا بگویى: من ولىّ دَم هستم ! باز گرد و مردم را برایم بیاور .
معاویه باز گشت؛ امّا به سوى عثمان باز نیامد، تا آن که عثمان کشته شد.(4)، (5)