آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابن ابى الحديد می گوید: هنگامى که على(ع) رحلت نمود، عبدالله بن عباس به مردم گفت: علي(ع) جانشينى از خود بجا گذارده، اگر دعوت او را اجابت مى کنيد نزد شما آيد، گفتند: بلکه نزد ما بيايد، حسن(ع) وارد شد، پس مردم با حضرت بيعت کردند...همچنين هيثم بن عدى، مسعودى، ابوالفرج و ديگران نقل کرده اند: على بن ابى طالب(ع) امر خلافت را به حسن(ع) واگذار نمود.

علماى اهل سنّت در کتابهاى خود با عبارات گوناگونى به خلافت امام حسن(علیه السلام) اشاره نموده اند، از جمله:
1 ـ ابن ابى الحدید نقل مى کند: «هنگامى که على(علیه السلام) از دنیا رحلت نمود، عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب نزد مردم آمد و خطاب به آنان گفت: همانا امیرالمؤمنین(علیه السلام) از دنیا رفته و جانشینى از خود به جاى گذارده است. اگر دعوت او را اجابت مى کنید نزد شما آید و اگر کراهت دارید، هیچ کس بر دیگرى اجبارى ندارد. مردم گریستند و گفتند: بلکه نزد ما بیاید. حسن(علیه السلام) وارد شد و براى آن ها خطبه اى ایراد کرده و فرمود: «ایّها الناس! اتّقوا الله فانّا امراءکم و انّا اهل البیت الذین قال الله فینا:(إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً) فبایعه الناس...»(1)؛ (اى مردم! از خدا بترسید، همانا ما امیران شماییم. و ما اهل بیتى هستیم که خداوند در حقّ ما فرمود: «خداوند فقط مى خواهد پلیدى [گناه] را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک کند». پس مردم با حضرت بیعت کردند...).
2 ـ ابن عباس بعد از شهادت امیرالمؤمنین(علیه السلام) خطاب به مردم گفت: «هذا ابن بنت نبیّکم ووصّى امامکم فبایعوه»;(2) (این، فرزند دختر پیامبر شما، و وصىّ امام شما است، پس با او بیعت کنید).
3 ـ ابن ابى الحدید در رابطه با امر خلافت مى گوید: «و عهد بها إلى الحسن(علیه السلام) عند موته»;(3) (امام على(علیه السلام) هنگام وفاتش بر حسن(علیه السلام) عهد به خلافت نمود).
4 ـ هیثم بن عدى مى گوید: «حدّثنى غیر واحد ممّن ادرکت من المشایخ: انّ على بن ابى طالب(علیه السلام) أصار الأمر إلى الحسن»(4)؛ (عده اى از مشایخ را که درک کردم بر من حدیث کردند که على بن ابى طالب(علیه السلام) امر خلافت را به حسن(علیه السلام) واگذار نمود).
5 ـ جندب بن عبدالله مى گوید: على(علیه السلام) بر من وارد شد. عرض کردم: «یا امیرالمؤمنین! ان فقدناک - فلا نفقدک - فنبایع الحسن؟ قال: نعم»(5)؛ (اى امیرمؤمنان! اگر تو را نیافتیم ـ که خدا چنین روزى را نیاورد ـ با حسن(علیه السلام) بیعت کنیم؟ حضرت فرمود: آرى).
6 ـ ابوالفرج و دیگران نقل کرده اند: هنگامى که خبر شهادت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و بیعت مردم با امام حسن(علیه السلام) به ابوالأسود رسید، بلند شد و در ضمن خطبه اى گفت: «وقد اوصى بالإمامة بعده إلى ابن رسول الله...»(6)؛ (... به طور حتم او براى بعد از خود بر فرزند رسول خدا [حسن(علیه السلام)] وصیت نمود...).
7 ـ مسعودى نقل مى کند که همانا امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: «وانّى اوصى الى الحسن و الحسین فاسمعوا لهما و اطیعوا امرهما»(7)؛ (و همانا من به حسن و حسین وصیت مى کنم، پس گوش به سخنان این دو داده و از آن دو اطاعت نمایید).(8)