آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

سبکی می گوید: ذهبى گفته: «عبدالله بن مسعود را در روش و سیره، به نبىّ اکرم(ص) تشبیه مى کنند» لیکن من نمى توانم کسى را در هیچ امرى، به رسول خدا(ص) تشبیه کنم. چرا که نه ابن مسعود و نه ابوبکر و نه حتّى عمر، بدان پایه نیستند که با فرستاده خاتم، همانند شوند. سبکى این تشبیه را روا نمى دارد. بنابراین اگر امیرالمؤمنین(ع) معصوم و برترین مردم پس از پیامبر(ص) نبود، نبىّ اکرم(ص) وى را به پیامبران پیشین تشبیه نمى فرمود؛ زیرا این تشبیه قطعاً بدون عصمت و افضلیّت نارواست.

تشبیه امام(علیه السلام) به پیامبران، نشان دهنده عصمت و افضلیّت است و اگر این گونه نبود، پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حدیث تشبیه چنین سخنى درباره على(علیه السلام) نمى فرمود. «مَنْ أرادَ أنْ یَنْظُرَ إلى آدَمَ فی عِلْمِهِ وَ إلى نُوح فی فَهْمِهِ وَ إلى إبْراهیمَ فی حِلْمِهِ وَ إلى مُوسى فی بَطْشِهِ، فَلْیَنْظُرْ إلى عَلیِّ بْنِ أبی طالِب»
(هر که مى خواهد دانش آدم و فهم نوح و بردبارى ابراهیم و توانمندى موسى را ببیند، على بن ابى طالب را بنگرد).
چنانچه سخن سبکى در شرح حال ابوداوود، این حقیقت را روشن تر مى کند. وى مى گوید:
«... ذهبى مى نویسد: «ابومعاویه، از اعمش، از ابراهیم، از علقمه نقل مى کند: هر آینه، عبدالله بن مسعود را در روش و سیره اش، به نبىّ اکرم(صلى الله علیه وآله) تشبیه مى کنند»; لیکن من درباره ابن مسعود دهان مى بندم [ چرا که] نمى توانم کسى را در هیچ امرى، به رسول خدا(صلى الله علیه وآله) تشبیه کنم و چنین کارى را نیکو نمى شمارم و روا نمى دارم. نهایت آنچه دلم بدان خرسند مى شود آن است که بگویم: عبدالله تنها در آنچه توان و توفیقش را از خداىْ عزّ و جلّ دریافت کرده بود و نه در همه چیز، بدان حضرت اقتدا مى کرد؛ چرا که نه ابن مسعود و نه صدّیق(ابوبکر) و نه حتّى آن که خدا به عنوان خلیل(عمر) خود برگزید، هیچکدام بدان پایه نیستند که با فرستاده خاتم، همانند شوند. خدا ما را در شمار ایشان محشور کند».(1)
همانطور که مى نگرید تاج الدین سبکى تشبیه ابن مسعود و ابوبکر بن ابى قحافه را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) روا نمى دارد. بنابراین، اگر سرور ما امیرالمؤمنین(علیه السلام) معصوم و برترین مردمان پس از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)نبود، نبىّ اکرم(صلى الله علیه وآله) وى را در این ویژگیهاى پرشکوه، به پیامبران پیشین تشبیه نمى فرمود؛ زیرا این تشبیه قطعاً بدون عصمت و افضلیّت نارواست. بدین گونه، تشبیه امام على(علیه السلام) به انبیا در اوصافشان، عصمت و افضلیّت او را ثابت مى کند.
همچنین، سخن سبکى نشان دهنده بطلان ادّعاى برابرى خلفاى سه گانه با انبیا در اوصاف آنان است. زیرا اگر خلفا در این اوصاف، با پیامبران برابر و یا همانند بودند، سبکى دیگران را از تشبیه خلیفه اوّل به حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) باز نمى داشت.(2)