آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اولا: متبادر از لفظ«ولىّ» همان معناى اولى به تصرف و امامت و سرپرستى است. ثانیاً: در این حدیث، پیامبر(ص) ولایت بعد از خودش را منحصر بر حضرت على(ع) کرده و مى دانیم که ولایت به معناى محبت و نصرت منحصر به یک شخص خاص نیست و براى همه مؤمنان ثابت است. ثالثاً: با در نظر گرفتن شأن صدور این روایت پى مى بریم این حدیث مربوط به معناى سرپرستى و اولى به تصرف بودن اوست.

شیخ عبدالعزیز دهلوى مى گوید: « لفظ (ولىّ) از الفاظ مشترک است و چه دلیلى است که آن را باید حمل بر خصوص اولى به تصرف نمود».(1)
در پاسخ مى گوییم:
اولا: متبادر از لفظ «ولىّ» همان گونه که در بحث از حدیث غدیر به اثبات رسیده معناى اولى به تصرف و امامت و سرپرستى است مثل این که گفته مى شود: «ولىّ قاصر، پدر اوست» یعنى سرپرست او پدرش مى باشد.
ثانیاً: در این حدیث، پیامبر(صلى الله علیه وآله) ولایت بعد از خودش را منحصر بر حضرت على(علیه السلام) کرده [و فرموده اند:«من کنت مولاه فعلىّ مولاه»؛ (هر که من مولاى اویم پس علىّ مولاى اوست) و در روایت دیگری فرموده اند: «انّ علیّاً منّى و أنا منه و هو ولىّ کلّ مؤمن بعدى»(2)؛ (همانا على از من و من از اویم و او ولىّ همه مؤمنین بعد از من است)]، و مى دانیم که ولایت به معناى محبت و نصرت منحصر به یک شخص خاص نیست و براى همه مؤمنان ثابت است.
ثالثاً: با در نظر گرفتن شأن صدور این روایت از پیامبر(صلى الله علیه وآله) درباره حضرت على(علیه السلام) پى مى بریم که این حدیث مربوط به معناى سرپرستى و اولى به تصرف بودن اوست؛ زیرا همان گونه که در متن حدیث آمده، بریده از حضرت على(علیه السلام) به جهت تصرف در غنائم جنگى بدون اذن پیامبر(صلى الله علیه وآله) شکایت داشته که پیامبر(صلى الله علیه وآله) درباره حضرت(علیه السلام) این تعبیر را آورده است، و این با معناى اولى به تصرف سازگارى دارد.
شاهد این توجیه این که در روایتى که احمد بن حنبل در این باره به سند صحیح نقل کرده چنین آمده است: «یا بریدة! الست اولى بالمؤمنین من انفسهم؟ قلت: بلى یا رسول الله. قال: من کنت مولاه فعلىّ مولاه»(3)؛ (اى بریده! آیا من اولى به مؤمنان از خودشان نیستم؟ گفتم: آرى. حضرت فرمود: هر که من مولاى اویم پس علىّ مولاى اوست).(4)