آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قفاری ادعا می کند لقب شیعه مختص پیروان علی نیست و شامل هر مجموعه ای می گردد که دور رهبری گرد آیند. پاسخ: اولا چنین معنایی، معنای لغوی واژه شیعه است، و معنای اصطلاحی آن – حتی به اعتراف مورخان اهل سنت - همان پیروان حضرت علی است و به همین خاطر برای افاده معنای لغوی اش نیاز به اضافه شدن به اسم خاص دارد مانند شیعه آل ابی سفیان. ثانیا مطابق روایات کلمه شیعه اولین بار در کلمات رسول خدا بر پیروان حضرت علی اطلاق شد.

دکتر قفارى مى گوید: «اسم شیعه لقبى است که بر هر مجموعه اى اطلاق مى شود که دور رهبرش گرد آمده است، گرچه برخى از شیعیان قصد دارند که با چشم پوشى از حقایق تاریخى ادعا کنند عنوان شیعه اولین بار بر آنان اطلاق شده است. اینان فراموش کرده اند که معاویه نیز این کلمه را بر اتباع خود اطلاق کرده است. ولى وقایع تاریخى گواهى مى دهد که این لقب اختصاص بر اتباع على پیدا نکرد، مگر بعد از کشته شدن على(علیه السلام) همان گونه که برخى مى گویند، یا بعد از قتل حسین همان گونه که رأى برخى دیگر است.»(1)
در پاسخ مى گوییم: اوّلا: اطلاق لقب شیعه بر هر گروهى که به دور رهبرش گرد آمده، از باب اطلاق معناى لغوى این کلمه است; مثل این که گفته مى شود: شیعه آل ابى سفیان، شیعه معاویه و... و لذا هر گاه در غیر از مورد پیروان حضرت على(علیه السلام) به کار مى رود، با اضافه به آن افراد استعمال مى شود، بر خلاف پیروان آن حضرت که کلمه شیعه به طور مطلق و بدون اضافه، بر آنان اطلاق مى شود. یعنى هر گاه به طور مطلق و بدون اضافه شدن «شیعه» به کلمه دیگر به کار رفت، مقصود از آن شیعیان حضرت على(علیه السلام)است. این مطلبى است که مورخین و صاحبان ملل و نحل از علماى اهل سنّت به آن اشاره کرده اند:
شهرستانى مى گوید: «شیعه، کسانى هستند که به طور خصوص از على پیروى کرده و قائل به امامت و خلافت او به عنوان نصّ و وصیّتند.»(2)
ابن خلدون مى گوید: «شیعه در لغت به معناى مصاحبان و پیروان است و در عرف فقها و متکلّمین از خلف و سلف بر پیروان على و فرزندان او اطلاق مى شود.»(3)
میر سید شریف جرجانى مى گوید: «شیعه، کسانى هستند که از على(علیه السلام) پیروى کرده و قائل به امامت او بعد از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) هستند و معتقدند که امامت از او و اولادش خارج نمى شود.»(4)
فرید وَجدى مى گوید: «شیعه کسانى هستند که على را در امامت پیروى کرده و معتقدند که امامت از اولاد او خارج نمى گردد. و نیز معتقد به عصمت امامان از گناهان کبیره و صغیره اند و قائل به تولّى و تبرى در قول و فعلند، مگر در حال تقیه; یعنى در صورتى که از ظلم ظالم بترسند.»(5)
ثانیاً: مطابق روایات، کلمه شیعه اوّلین بار در کلمات رسول خدا(صلى الله علیه وآله) بر پیروان حضرت على(علیه السلام)اطلاق شد. و نیز مطابق رأى برخى از علماى اهل سنّت براى اولین بار به عده اى از صحابه در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله) اطلاق گردید.
دکتر صبحى صالح مى نویسد: «در میان صحابه حتّى در عصر پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)براى على(علیه السلام) پیروان و شیعیانى بوده است، از آن جمله مى توان به ابوذر غفارى، مقداد بن اسود، جابر بن عبدالله، ابىّ بن کعب، ابوالطفیل عامر بن واثله، عباس بن عبدالمطلّب و تمام فرزندان او، عمار بن یاسر و ابو ایّوب انصارى اشاره کرد.»(6).(7)