آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

شیعه معتقد است: اولا: غیر از مساله خلافت حضرت علی چه موضوع دیگری می توانسته آنقدر حائز اهمیت باشد که در صورت ابلاغ نشدن، گویا رسالت پیامبر ابلاغ نشده است. ثانیا: با توجه به استقامت بی نظیر پیامبر در برابر همه سختی های دوران 23 ساله رسالت، چه مساله ای غیر از انتخاب علی به خلافت می توانسته این اندازه پیامبر را نگران کند که خداوند نیز در صدد برطرف کردن این نگرانی برآید. ثالثا: روایات صحیح السند نیز از طرق شیعه و سنّى، شأن نزول آیه اکمال دین را درباره حضرت علی(ع) مى دانند.

شیعه معتقد است آیه تبلیغ مربوط به ولایت امام على(علیه السلام) بوده و مصداق «ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ» ولایت امیرالمؤمنین(علیه السلام) است; زیرا:
اوّلا: خداوند متعال در این مورد اهتمام بسیارى کرده است، به حدّى که اگر این موضوع ابلاغ نشود گویا رسالت پیامبر ابلاغ نشده است. و این امر جز مسأله امامت و زعامت و جانشینى پیامبر نیست که امیرالمؤمنین(علیه السلام) باید عهده دار وظایف و شؤونات نبىّ اکرم(صلى الله علیه وآله) باشد.
ثانیاً: از آیه فوق استفاده مى شود که ابلاغ این امر براى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) دشوار بوده است; زیرا خوف آن را داشته که مردم از فرمان او سرپیچى کرده و با ایجاد اختلاف و تشتّت، زحمات 23 ساله او را بر باد دهند، و این امر چیزى جز ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین(علیه السلام) نبوده است.
در یک بررسى اجمالى در آیات قرآن خواهیم دید که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) میثاق بر نبوّت داشته(1) و از ناحیه خداوند مأمور به استقامت و صبر بوده است.(2) از این رو در تبلیغ دین خدا و رساندن پیام ها هیچ کوتاهى نکرده و در برابر درخواست غیر معقول و بهانه جویى ها هرگز سر تسلیم فرود نیاورده است.(3) پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) در ابلاغ پیام ها حتى در مواردى که به نوعى تحمّل آن براى دیگران سنگین مى بود، مانند داستان زینب همسر زید،(4) استحیاى از مؤمنان،(5) چیزى را به دلیل ترس از خود و یا امر دیگر فروگذار نکرده است.
بنابراین، دلیل دل نگرانى پیامبر(صلى الله علیه وآله) را باید در جاى دیگر (نه ترس از قتل) جستجو کرد و آن، پیامدهای تکذیب منافقان و عکس العمل منفى برخى از یاران حضرت(صلى الله علیه وآله) در برابر این پیام بوده که منجر به حبط عمل آنان و شدّت نفاق و کفر منافقان مى شد. و از سوى دیگر با تکذیب و کفر آنان، ادامه رسالت و حتّى اصل رسالت ناکام مى ماند و موجب هدم دین مى شد.
ثالثاً: روایات صحیح السند نیز از طرق شیعه و سنّى، شأن نزول آیه «اکمال» را درباره حضرت امیر مؤمنان(علیه السلام) مى دانند.
به عنوان نمونه مرحوم طبرى در مجمع البیان(6) از عیّاشى و حسکانى نقل مى کند که این آیه درباره ولایت على(علیه السلام) در روز غدیر خم نازل شده است.
صاحب تقسیر نور الثقلین(7) مى نویسد: زمانى که آیه «یا ایها الرّسول...»(8) نازل شد پیامبر(صلى الله علیه وآله) دست على(علیه السلام) را گرفت و فرمود: اى جماعت مسلمان! این شخص ولىّ شما بعد از من است.
عیاشی در تفسیر(9) شأن نزول این آیه شریفه را واقعه غدیر خم مى داند.
در تفسیر صافى(10) آمده است: در روایتى از امام باقر(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده: هنگام نزول آیه «یا ایها الرّسول...» جبرئیل بر من نازل شد و از جانب پروردگارم مرا امر کرد که در این موقف (غدیر خم) بایستم و به هر سیاه و سفیدى اعلام کنم که همانا على بن ابى طالب(علیه السلام) برادر و جانشین و خلیفه و امام بعد از من است.
نتیجه این که مقصود از «ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ» امر ولایت حضرت على(علیه السلام) است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) مأمور به ابلاغ آن بوده است.(11)