آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در حدیثی از پیامبر(ص)، وجه نامگذاری حضرت فاطمه(س) را به این نام، دوری ایشان و فرزندانشان از آتش بیان کرده و می فرمایند. «آیا مى دانى چرا فاطمه نامیده شده اى؟ خدا او و فرزندانش را از آتش دوزخ در قیامت باز مى دارد». در واقع مقصود فرزندانى است که در راه این مادر باشند، نه همچون پسر نوح، به همین دلیل در بعضى از احادیث، «ذریّه» و «محبّان» با هم ذکر شده، از سوی دیگر، این اشتباه بزرگی است که گمان کنیم بر اساس مفهوم این روایت، آنان در صورت ارتکاب به گناه نیز از عذاب الهی در امان هستند.

در حدیثى از امام على(علیه السلام) مى خوانیم که رسول الله(صلى الله علیه وآله) به فاطمه(علیها السلام) فرمود:
«یا فاطِمَةُ! اَتَدرینَ لِمَ سُمِّیتِ فاطِمَة»؛ (اى فاطمه! آیا مى دانى چرا فاطمه نامیده شده اى؟).
على(علیه السلام) مى گوید: من گفتم: اى رسول خدا! شما بفرمایید چرا نام او فاطمه است؟ فرمود:
«اِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ فَطَمَها وَ ذُرِّیَّتَها عَنِ النّارِ یَوْمَ الْقِیامَةِ»(1)؛ (خداوند بزرگ او و فرزندانش را از آتش دوزخ در قیامت باز مى دارد).
بدیهى است منظور از فرزندان در این جا فرزندانى است که در خط این مادر بزرگ باشند، نه همچون پسر نوح که خطاب شد : «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ»(2)؛ (او از اهل تو نیست).
و به همین دلیل در بعضى از احادیث، «ذریّه» و «محبّان» هر دو با هم ذکر شده اند، و این که گمان کنیم مفهوم روایات فوق این است که اگر آنها مرتکب انواع گناهان شوند و حتى کافر و مشرک باشند از عذاب الهى در قیامت در امانند، اشتباه بزرگى مرتکب شده ایم که با هیچ یک از معیارهاى اسلامى نمى سازد، زیرا خود
پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) که اصل این شجره طیّبه است صریحاً در قرآن مجید به این خطاب مخاطب شده است:
«لَئِنْ اَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ»(3)؛ ( اگر [به فرض محال] مشرک شوى، تمام اعمالت تباه مى شود و از زیانکاران خواهى بود).
و در جاى دیگر مى فرماید: «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ * لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ * ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ»؛(4) (اگر او سخنى دروغ بر ما مى بست ما او را با قدرت مى گرفتیم سپس رگ قلبش را قطع مى کردیم).(5)