آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در کتاب مقدس استثنائی بودن شخصیت مریم(س) به دلیل آن است که فرزندی موعود را آبستن شده است، نه به دلیل شخصیّت خودش. همچنین برخورد سرد عیسی(ع) با مادر در گزارش انجیل، نشان می دهد که مریم(س) شخصی معمولی است نه استثنایی. با وجود این در طول تاریخ مسیحیت علاوه بر آن که مریم(س) گاه مورد پرستش گروهی از مسیحیان قرار گرفته است، بانوی باکره و بدون گناه شناخته می شود که پس از مرگ چون فرزندش به آسمان عروج کرده است.

در اعتقاد مسیحیان، پس از عیسی (علیه السلام) هیچ شخصی از موقعیت و جایگاه مریم (علیها السلام) برخوردار نیست. در طول تاریخ، کلیسا کوشیده است با صورت بندی آموزه هایی، چهره ی ممتاز این بانوی مقدس را ترسیم کند. اما تصویری که کتاب مقدس از این شخصیت به دست می دهد با آنچه در سنت پدران و اصول کلیسائی می توان دید تا حدود زیادی متفاوت است.
سه نکته در بررسی کتاب مقدس می توان یافت: اول آن که اصولاً مریم (علیها السلام) در کتاب مقدس حضوری کم رنگ دارد و در موارد کمی به وی اشاره شده است.(1) اگر موارد تکراری در انجیل را حذف کنیم، این حضور باز هم کم رنگ تر می شود. دوم آن که استثنائی بودن شخصیت مریم (علیها السلام) در کتاب مقدس به دلیل آن است که فرزندی موعود را آبستن شده است، نه به دلیل قابلیت های شخصی او. بهترین تجلیل از شخصیت مریم (علیها السلام) را در انجیل لوقا می توان دید که به خوبی بیانگر این ادعاست: «پس فرشته نزد او داخل شده، گفت: سلام بر تو ای نعمت رسیده، خداوند با تو است و تو در میان زنان مبارک هستی. چون او را دید از سخن او مضطرب شده، متفکر شد که چه نوع تحیت است. فرشته بدو گفت ای مریم ترسان مباش زیرا که نزد خدا نعمت یافته ای اینک حامله شده، پسری خواهی زایید و او را عیسی (علیه السلام) خواهی نامید. او بزرگ خواهد بود و به پسر حضرت اعلی مسمی شود و خداوند  تخت پدرش داوود (علیه السلام) را بدو عطا خواهد فرمود و او بر خاندان یعقوب تا به ابد پادشاهی خواهد کرد و سلطنت او نهایت نخواهد بود. مریم به فرشته گفت: این چگونه می شود و حال آن که مردی را نشناخته ام؟ فرشته در جواب وی گفت: روح القدس بر تو خواهد آمد و قوت حضرت اعلی بر تو سایه خواهد افکند. از آن جهت، آن مولود مقدس پسر خدا خوانده شد.»(2)
چگونه می توان با استناد به چنین عبارتی چهره ای استثنائی از مریم (علیها السلام) بر اساس ذهنیت مسیحی ترسیم کرد؟ هاروی کاکس، نویسنده ی کتاب مسیحیت به این پرسش پاسخ داده است. به اعتقاد وی، تولد خداوند مجسم از یک دوشیزه، پیشنهادی از ناحیه ی فرشته خدا بود که مریم (علیها السلام) می توانست آن را نپذیرد. اما وی با اطمینان کامل به محبت خدا و اشتیاقش برای پذیرش ننگ اجتماعی، که به خاطر تولد کودک بدون ازدواج به او نسبت داده می شد، نقش بزرگی در نجات بشریت ایفا کرد.(3) سوم آن که برخورد سرد عیسی (علیه السلام) با مادر در گزارش انجیل، نشان می دهد که مریم (علیها السلام) شخص معمولی است نه استثنائی: «او با آن جماعت هنوز سخن می گفت که ناگاه مادر و برادرنش در طلب گفتگوی وی بیرون ایستاده بودند و شخصی وی را گفت: اینک مادر تو و برادرانت بیرون ایستاده، می خواهند با تو سخن بگویند. در جواب گفت: کیست مادر من و برادرانم کیانند و دست خود را به سوی شاگردان خود دراز کرده گفت: اینانند مادر و برادرانم. زیرا هر که اراده ی پدرم را که در آسمان است به جا آورد همان برادر و خواهر و مادر من است.»(4) «و در روز سیم در قانای جلیل عروسی بود و مادر عیسی (علیه السلام) در آنجا بود و عیسی (علیه السلام) و شاگردانش را نیز به عروسی دعوت کردند. و چون شراب تمام شد مادر عیسی (علیه السلام) بدو گفت: شراب ندارند. عیسی (علیه السلام) به وی گفت: ای زن مرا با تو چه کار است؟»(5) با وجود این در طول تاریخ مسیحیت علاوه بر آن که مریم (علیها السلام) گاه مورد پرستش گروهی از مسیحیان قرار گرفته است، بانوی باکره و بدون گناه شناخته می شود که پس از مرگ چون فرزندش به آسمان عروج کرده است.(6)