آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گویا شمس الدین محمد بن خورشاه در سال 710 هـ از دنیا رفته و بر سر جانشین وى اختلافاتى در گرفته است. در اینجا نیز نزاریان به دو فرقه محمدشاهى و قاسم شاهى تقسیم شدند.  فرهاد دفترى قائل است که آثار محمدشاهى به این اختلاف اشاره کرده و آن را به بلند پروازى هاى قاسم نسبت مى دهند.

گویا شمس الدین محمد بن خورشاه در سال 710 هـ از دنیا رفته و بر سر جانشین وى اختلافاتى در گرفته است. عارف تامر که خود یک اسماعیلى نزارى است، در مقاله «فروع الشجره الاسماعیلیة الامامیّة» (1) به سلسله امامان نزارى بعد از الموت پرداخته و مى گوید: «محمد شمس الدین در سال 643 هـ در آذربایجان به دنیا آمد و در قونیه از دنیا رفت و بعد از وى پسرش مؤمن شاه که در سال 711 هـ به دنیا آمده بود، جانشین وى شد و در سال 738 هـ در شیراز از دنیا رفت...». (2) ولى نزاریان فعلى قائلند که بعد از شمس الدین محمد، قاسم شاه که در سال 701هـ در تبریز به دنیا آمده بود، امام شد و در سال 771 هـ در قاسم آباد از دنیا رفت. (3)
در اینجا نیز نزاریان به دو فرقه محمدشاهى و قاسم شاهى تقسیم شدند. فرهاد دفترى قائل است که آثار قاسم شاهى (نزاریان فعلى) هیچ اشاره اى به این انشقاق نکرده اند، ولى آثار محمدشاهى به این اختلاف اشاره کرده و آن را به بلند پروازى هاى قاسم نسبت مى دهند. گویا محمدشاهیان در ابتداء در اکثریت بوده و مقرّشان در هند بوده است. بنابر نقل منابع نزاریان، شاه طاهر حسینى دکنى به عنوان سى و یکمین امام محمدشاهى به امامت رسید و به خاطر فضلش مورد توجه همگان بود. شاه اسماعیل صفوى وى را به ایران دعوت کرد و در کاشان به تدریس پرداخت، ولى به خاطر مسائل سیاسى - مذهبى و ترس از جانش به هند بازگشت. در آنجا به تبلیغ مذهب شیعه اثنى عشرى پرداخته و توانست سلطانِ احمدنگر را به تشیع درآورد. اسماعیلیان این عمل شاه طاهر را از روى تقیّه مى دانند و آن را توجیه مى کنند، ولى علماى امامیّه وى را یکى از علماى شیعه اثنى عشرى دانسته که به عرفان و تصوف تمایل داشته است، ولى گویا در همان زمان نیز به اسماعیلیه متهم بوده است. (4) شاه طاهر در سال 944 هـ برهان نظام شاه، رئیس مملکت نظام شاهى را به شیعه اثنى عشریه وارد ساخته و باعث خرسندى شیعیان ایران گشت. شاه طاهر در سال 952 هـ درگذشت. بعد از وى فرزندش شاه حیدر جانشین پدر شد و این جانشینى تا سال 1210 هـ در احمدنگر ادامه یافت، ولى به خاطر قطع نسل امامان محمدشاهى، در سال 1210 هـ ، بعد از صد سال سرگردانى عده اى در سال 1304 هـ به نزاریان قاسم شاهى پیوستند و امامان قاسم شاهى را پذیرفتند، ولى اکثریت آنان به آغوش شیعه اثنى عشرى آمده و به این کیش پیوستند. هنوز در شام عده اى پیرو فرقه محمدشاهى هستند و در فقه پیرو مذهب شافعى هستند. عارف تامر نویسنده سورى اسماعیلى مذهب، یکى از آنان است که چندى قبل از دنیا رفت. (5)، (6)