آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

المعز لدین الله چهارمین خلیفه فاطمى به کمک سپهسالار خود که بنده آزاد شده اش بود، لشگر عظیم بربرهای زناته را شکست داد و بر مغرب مسلط شد، سپس توانست مصر را فتح کرده و قاهره و الازهر را در کنار رود نیل بنا کند. موفقیت دیگر او این است که امیران محلی مکه و مدینه خلافت او را پذیرفتند. معزّ پس از سه سال حکمرانى بر مصر و بیست و چهار سال خلافت درگذشت.

دوره طلایى المعز لدین الله چهارمین خلیفه فاطمى، مهمترین و باشکوه ترین دوره خلافت فاطمى است. معزّ با برنامه ریزى دقیق خود توانست مصر را فتح کرده و قاهره و الازهر را در کنار رود نیل بنا کند. وى در سال 341 هـ به حکومت رسید و جوهر بن عبدالله، بنده آزاد شده خوش استعداد را سپهسالار سپاه خود کرد. جوهر بن عبدالله معروف به جوهر صقلى در مدت کوتاهى توانست لشگر عظیم بربرهاى زنّاته را شکست داده و در سال 347 هـ کل مغرب را به سیطره خلافت فاطمى درآورد.

خلیفه فاطمى در فکر فتح مصر بود و ده سال تمام، مقدمات کار را فراهم آورد. او داعیان بسیارى به مصر گسیل داشت تا شالوده هاى قدرت اخشیدیان را سست سازند و صاحب منصبان را به کیش اسماعیلى درآورند، کارى که در تمام دوران تاریخ اسماعیلیه پیگیرى مى شد. در این میان اوضاع داخلى مصر بر اثر شیوع قحطى و مشکلات اقتصادى از هم پاشیده شده بود. در سال 357 هـ کافور،  فرمانرواى قدرتمند مصر از دنیا رفت و نوه وى به حکومت اخشیدیان رسید. در این زمان ابن کلس، مسئول امور مالى مصر به فاطمیان پناهنده شد و معزّ را از آخرین اوضاع و احوال و اخبار مصر مطلع ساخت و معزّ را تشویق کرد که در فتح مصر شتاب کند. معزّ نیز در سال 358 هـ جوهر را به فرماندهى سپاه خود گماشت و او را راهى مصر کرد. جوهر، بعد از چهار ماه راهپیمایى به فسطاط پایتخت مصر رسید و با مقاومتى جزیى وارد فسطاط شد. سیاست جوهر نرمش و عفو بود و مردم را بر جان و مالشان ایمن ساخت و آزادى هاى دینى را محترم شمرد. وى نام خلیفه عباسى را از خطبه ها حذف کرد و خطبه به نام فاطمیان زد. جوهر،  لشگر خود را در بیرون فسطاط نگه داشت و شروع به ساختن شهرى جدید در شمال فسطاط نمود و آن را قاهره نامید. در سال 359 هـ شالوده الازهر نهاده شد و مسجد الازهر در سال 361 هـ به اتمام رسید و در سال 378 هـ الازهر به یک نهاد تعلیمى و مدرسه تبدیل شد. از سال 359 تا 363 هـ، سال ورود معز به مصر، جوهر والى مصر بود و مقدمات ورود معزّ را فراهم مى ساخت(1). در سال 359 یکى از موفقیتهاى دیگر معزّ به دست آمد و امیران محلّى مکه و مدینه خلافت معز را بر این دو شهر مقدس پذیرفته و این تا پایان حکومت فاطمیان برقرار بود. معزّ در سال 361 هـ سفر تاریخى خود به مصر را شروع کرد و در رمضان 362 هـ با تعدادى از اطرافیانش به قاهره رسید. معزّ با رسیدن به قاهره جوهر را از ولایت مصر عزل کرد و نظام مالى مصر را به ابن کلس سپرد. معزّ پس از سه سال حکمرانى بر مصر و بیست و چهار سال خلافت درگذشت.(2)