آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

تاریخ قرامطه در تاریخ طبرى، مروج الذهب مسعودى، تاریخ ثابت بن سنان، نهایة الارب نویرى، سیاست نامه نظام الملک و المنتظم ابن جوزى، آمده است. سهیل زکار نیز کتاب الجامع فى اخبار القرامطه فى الاحساء، الشام، العراق و الیمن نوشته است. برناد لوئیس در تاریخ اسماعیلیان به قرامطه بحرین پرداخته و از نظام اجتماعى آنها بحث کرده است. کتابهایی مثل: القرامطه بین الالتزام و الانکار، القرامطه بین المدّ و الجزر، القرامطه، القرمطیّه بین الدین و الثوره و نهضت قرامطه، براى مطالعه مفید است.

آقاى رضازاده لنگرودى در مقاله «کتاب شناسى تحلیلى جنبش قرمطى» به تفصیل به پژوهش هایى که محققان تاکنون در زمینه قرامطه انجام داده اند، پرداخته و بعد از بررسى وجه اشتقاق قرامطه به مآخذ قدیم و جدید نظر افکنده و آنها را تبیین کرده است.(1)
تاریخ جنبش قرامطه در تاریخ طبرى، مروج الذهب مسعودى، تاریخ ثابت بن سنان، نهایة الارب نویرى، سیاست نامه نظام الملک و المنتظم ابن جوزى، آمده است که کتب پیشینیان از اعتبار بیشترى برخوردار است.

سهیل زکار در کتاب الجامع فى اخبار القرامطه فى الاحساء، الشام، العراق و الیمن مهمترین منابع را آورده است. وى در این کتاب، نوشته هاى ثابت بن سنان با نام تاریخ اخبار القرامطه (ص 183 - 249)، محمد بن مالک یمنى با نام کشف اسرار الباطنیّه و اخبار القرامطه (ص 347 - 384)، نویرى در نهایة الارب (ص 427 - 532) و مقریزى در کتاب اتعاظ الحنفاء بأخبار الائمه الفاطمیین الخلفا (ص 533 - 584) را جمع آورى کرده است. برناد لوئیس در تاریخ اسماعیلیان به قرامطه بحرین پرداخته و از نظام اجتماعى آنها بحث کرده است(2). کتاب هایى نیز درباره قرامطه نوشته شده است که از اعتبار چندانى برخوردار نیستند. کتاب القرامطه بین الالتزام و الانکار،(3) نوشته محقق اسماعیلى مذهب، عارف تامر، القرامطه بین المدّ و الجزر از مصطفى غالب اسماعیلى مذهب، القرامطه از عبدالمنعم عزیزالنصر، القرامطه نوشته اسماعیل میرعلى نمونه اى از آنهاست. دو کتاب القرمطیّه بین الدین و الثوره از حسن بزّون و نهضت قرامطه که جمع آورى مقالات استرن، مادلونگ، دوخویه و ماسینیون درباره قرامطه است، به وسیله یعقوب آژند تدوین و ترجمه شده است که براى مطالعه مفید است.(4)