آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خطبه فدکیه، از خطبه هاى مشهورى است که علماى بزرگ شیعه و سنّی با سلسله سندهاى بسیار آن را نقل کرده اند. مانند؛ ابن ابى الحدید معتزلى، على بن عیسى اربلى، مسعودى، سیّد مرتضى، شیخ صدوق، شیخ مفید، سیّد ابن طاووس، مرحوم طبرسى و دیگران.

این خطبه از خطبه هاى مشهورى است که علماى بزرگ شیعه و اهل سنّت با سلسله سندهاى بسیار آن را نقل کرده اند، و برخلاف آنچه بعضى خیال مى کنند، هرگز خبر واحد نیست، و از جمله منابعى که این خطبه در آن آمده است منابع زیر است:
1ـ ابن ابى الحدید معتزلى دانشمند معروف اهل سنّت در «شرح نهج البلاغه» در شرح نامه «عثمان بن حنیف» در فصل اوّل، اسانید مختلف خطبه بانوى اسلام فاطمه(علیها السلام) را نقل کرده است؛ او تصریح مى کند: اسنادى را که من براى این خطبه در این جا آورده ام از هیچ یک از کتب شیعه نگرفته ام!
سپس اشاره به کتاب معروف «سقیفه» از «ابوبکر احمد بن عبدالعزیز جوهرى» ـ که از محدثان بزرگ و معروف اهل سنّت است ـ کرده که او در کتاب خود از طرق کثیرى این خطبه را نقل نموده است. ابن ابى الحدید تمام این طرق را در شرح نهج البلاغه آورده است که ما براى رعایت اختصار از نقل آن صرفنظر مى کنیم.
سپس اضافه مى کند: هنگامى که حکومت وقت تصمیم بر غصب فدک گرفت فاطمه(علیها السلام) با جمعى از زنان قریش به سوى مسجد آمد در حالى که راه رفتنش درست همانند راه رفتن پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود و خطبه اى طولانى ایراد کرد.
نامبرده سپس همان خطبه معروف و مشهور را نقل مى کند; هر چند عبارات این خطبه در نقل ها کمى متفاوت است.
2ـ على بن عیسى اربلى نیز در کتاب «کشف الغمه» این خطبه را از همان کتاب «سقیفه» ابوبکر احمد بن عبدالعزیز آورده است.
3ـ مسعودى در «مروج الذهب» اشاره اجمالى به خطبه مزبور دارد.
4ـ سیّد مرتضى عالم بزرگ و مجاهد شیعه در کتاب «شافى» این خطبه را از عایشه همسر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است.
5ـ محدّث معروف مرحوم صدوق بعضى از فرازهاى آن را در کتاب «علل الشرایع» ذکر نموده است.
6ـ فقیه و محدّث بنام مرحوم شیخ مفید نیز بخشى از خطبه را روایت کرده است.
7ـ سیّد ابن طاووس در کتاب «طرائف» قسمتى از آن را از کتاب «المناقب» احمد بن موسى بن مردویه اصفهانى که از معاریف اهل سنّت است از عایشه نقل مى کند.
8ـ مرحوم طبرسى صاحب کتاب «احتجاج» آن را بطور «مرسل» در کتاب خود آورده است.(1)، (2)